بررسی و تحلیل همدیدی سه رخداد تگرگ شدید در استان فارس دکتر کمال امیدوار ، فرشاد صفرپور ، اسماعیل زنگنه اینالو

ریزش تگرگ­های شدید نقش موثری در ایجاد سیلاب­های ناگهانی داشته و خسارت­های زیادی را به بخش کشاورزی ایران و استان فارس وارد می­سازد. جهت مقابله با کاهش خسارت­های ناشی از آن، شناخت شرایط همدیدی ایجاد این پدیده ی مخرب لازم است. جهت بررسی شرایط همدیدی و دینامیکی پدیده ی تگرگ در استان فارس از داده­های روزانه ی بارش تگرگ ۱۴ ایستگاه همدیدی استان فارس در یک دوره ی آماری ۴ ساله (۱۳۸۸-۱۳۸۵) استفاده شد. سپس ۳ نمونه از بارش­های شدید تگرگ در منطقه در طول دوره ی آماری شناسایی و انتخاب گردید. سپس با استفاده از داده­های مرکز NCEP/NCAR  نقشه­های همدیدی تراز دریا، ۸۵۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال­، وزش رطوبتی، امگا و چرخندگی در محیط نرم­افزار GrADS و نیز با استفاده از نرم­افزار GIS نقشه ی توزیع بارش تگرگ در روز اوج بارش برای سه دوره ی انتخابی ترسیم شد. برای محاسبه ی شاخص­های ناپایداری شولتر (Si) و ویتینگ (Ki)، از داده­های جو بالای ایستگاه شیراز استفاده شد. سرانجام با استفاده از نقشه­ها و داده­های مذکور، شرایط همدیدی و الگوهای ریزش تگرگ در هر دوره ی انتخابی در منطقه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می­دهد که در هر سه دوره ی انتخابی ریزش تگرگ در استان در فروردین ماه و در اثر تشکیل و تقویت کم­فشار بریده (سردچال) در سطح ۵۰۰ هکتوپاسکال و ایجاد کم­فشار و ناپایداری در سطح دریا می­باشد. بررسی الگو­های جوی نشان داد که عامل ایجاد این پدیده در منطقه، نتیجه ی تقویت و گسترش سامانه­های کم­فشار واقع در شرق دریای سرخ و عربستان است. این سامانه­های کم­فشار با عبور از روی آب­های جنوبی کشور، رطوبت کسب کرده و در نواحی مرکزی، جنوب­غربی و منطقه ی مورد مطالعه ایجاد ناپایداری و ریزش تگرگ می­کنند. همچنین ریزش هوای سرد از لایه های میانی جو توسط پدیده ی سردچال، شرایط گسترش این سامانه­های کم­فشار جنوبی و شکل­گیری جریان­های ناپایدار و حرکت آن به سوی ایران و منطقه را فراهم می­کند. بنابراین، ریزش هوای سرد از ترازهای میانی همراه با تغییرات شدید دما در لایه­های بالایی و پایینی جو، باعث ناپایداری و صعود شدید هوا، تشکیل ابرهای کومولونیمبوس و ریزش شدید تگرگ در دوره­های انتخابی در استان فارس شده است.

Keywords:

تحلیل همدیدی , تگرگ , سردچال , نقشه هوا , استان فارس