ارزیابی اثرات سیاست های کاهش مصرف آب بر پایداری زراعی در اقلیم میانی استان گلستان

هدف از تحقیق حاضر ارزیابی پایداری کشاورزی و تعیین الگوی کشت در اقلیم میانی (معتدل خزری) استان گلستان در اثر اعمال سیاست های کاهش مصرف آب (افزایش قیمت ۵۰% و ۱۰۰% ، سهمیه بندی ۵% و ۳۰% و تلفیقی از آن دو) بر اساس پنج سناریوی ترجیحی (ترجیح اقتصادی، ترجیح محیط زیستی، ترجیح اجتماعی، ترجیح یکسان و ترجیح متخصصین) می باشد. اطلاعات مورد نیاز شامل داده های اسنادی و میدانی مستخرج از پرسشنامه هزینه تولید و مصاحبه رو در رو با کشاورزان در سال زراعی ۹۹-۹۸ بدست آمد. جهت محاسبه اوزان معیارها و زیرمعیارهای پایداری از پرسشنامه و مصاحبه با متخصصین استفاده گردید و به منظور تحقق اهداف تحقیق از روش برنامه ریزی-ریاضی مثبت و فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. بر اساس میانگین نظر متخصصین وزن معیارهای اقتصادی، اجتماعی و محیط-زیستی در پایداری به ترتیب ۴۵۳/۰، ۲۳۲/۰و ۳۱۵/۰ بدست آمد. بر اثر اعمال سیاست های کاهش مصرف آب، الگوی کشت، مصرف نهاده ها و سودناخالص تغییر نموده است. بر اساس نتایج، در صورتیکه پایداری کل منطقه مدنظر باشد سیاست های قیمتی فقط منجر به افزایش هزینه کشاورزان خواهد شد. به علاوه برای اصلاح الگوی مصرف آب با اعمال سیاست های کاهش مصرف آب در همه سناریوها به جز ترجیح اجتماعی سیاست سهمیه بندی۳۰% پایدارتر است. در سناریوی ترجیح اجتماعی سیاست ۵۰% افزایش قیمت آب پیشنهاد می شود. به عبارت دیگر با اعمال سیاست های کاهش مصرف آب برای نگهداری تعادل بین پایداری اقتصادی و محیط زیستی با پایداری اجتماعی، تقابل وجود دارد و بایستی بین آنها مبادله صورت گیرد.