تاملی نو بر ساختار حاکمیتی اشکانیان؛ ملوک الطفوایفی یا حکومت مرکزی؟! (با تکیه بر شواهد باستان شناختی)

یکی از بحث برانگیزترین مباحث در دوران تاریخی ایران، حکومت داری اشکانیان بوده که به دلیل کمبود مدارک و بسنده نمودن به آثار تاریخ نویسان یونانی و رومی بیشتر محققین حکومت این دوره را غیر متمرکز و به صورت ملوک الطوایفی و یا فئودالی بیان می دارند. در این پژوهش ابتدا به تعاریف و ویژگی های نظام بسیط متمرکز و غیرمتمرکز که تاکنون در هیچ پژوهشی بدان پرداخته نشده است می پردازیم، سپس ویژگی های نظام ملولک الطوایفی، فئودالی و همچنین فدرالی را مورد بررسی قرار داده؛ سپس با مطالعه تطبیقی تعاریف مذکور با شواهد به جای مانده از این دوران به تحلیلی متقن در باب ماهیت حکومت داری اشکانیان می پردازیم. بر این اساس می توان گفت که وجود خاندان های بزرگ و تاثیر آن در حکومت داری پادشاهان تنها مختص به دوره اشکانیان نبوده و استفاده نام پادشاه برای مناطق نیمه مستقل بر اساس برداشت و نوع حکومت داری تاریخ نویسان رومی و یا یونانی بوده و آن را نمی توان دلیل متقنی بر ملوک الطوایفی اشکانیان و یا شاه گزینی منطقه ای در این دوره دانست. این پژوهش با روش تطبیقی_تحلیلی انجام می پذیرد و به بررسی ویژگی های نظام های حکومتی بیان شده و تطابق آن با شواهد باستان شناختی به جای مانده از دوران اشکانیان می پردازد. همچنین با بررسی در نظام فئودالیته و تطابق با نظام اقتصادی دوره مذکور، حکومت اشکانیان دارای نظام قانون گذار بوده و با توجه به قدرت پادشاه، نظام قانون گذاری مرکزی یا به صورت بسیط متمرکز و یا بسیط غیر متمرکز عمل می نموده است که در نظام بسیط غیر متمرکز نیز به نوبه خود عامل سیاسی و قانونگذاری متمرکز بوده است.

Keywords:

حکومت اشکانی , بسیط متمرکز , غیر متمرکز , فئودالیته , ملوک الطوایفی