فناوری آینده در سینمای علمی-تخیلی ایران: فن دوستی یا فن هراسی

هدف: مطالعه تصاویر آینده، از موضوعات مورد توجه حوزه میان رشته ای آینده پژوهی است. تعدادی از آینده پژوهان برجسته دنیا؛ ازجمله فردپولاک، جیمز دیتور، وندل بل، سهیل عنایت الله و دیگران، به مطالعه تصاویر آینده توجه کرده اند. سینما از جمله اصلی ترین منابع تولید تصاویر آینده است. در این مقاله، تصویری تحلیل خواهد شد که در فیلم انیمیشن «تهران ۱۵۰۰» از فناوری یک قرن آینده ایران برساخته شده است.روش: روش بکار برده شده، تحلیل گفتمان است که با استفاده از وجهه انتقادی آن تلاش شد تصاویر آینده واسازی شود.یافته ها: تحلیل گفتمان نشان داد، این فیلم بازتولیدی از گفتمان فن دوستی و حتی فناوری گرایی است که در سینمای علمی – تخیلی غربی سابقه طولانی دارد. از این جهت، با قرض گرفتن مفهوم «آینده مستعمل» از سهیل عنایت الله، می توان مدعی شد که فیلم، آینده مستعمل غربی را که در دهه های گذشته به عنوان آینده شهرهای بزرگ دنیا بخصوص در امریکا و سایر کشورهای پیشرو فناوری تصویر شده بود، برای آینده تهران در نظر می گیرد. این در حالی است که تلاش شده، با دادن رنگ و لعاب به ظاهر اسلامی – ایرانی در پوسته بیرونی شهر، این تقلید بنیادین پوشانده شود.نتیجه گیری: در این گونه فیلم ها، تنها وجوه تکنیکی، جلوه های ویژه جذاب و فنون سینمایی پیشرفته اهمیت ندارد و فراتر از آن باید به تصاویر ذهنی که می تواند در مخاطب ایجاد شود، توجه کرد.

Keywords:

آینده پژوهی انتقادی , فیلم آینده نگر , تصاویر آینده , تحلیل گفتمان , فن دوستی