تبیین معیارهای موثر بر رضایتمندی ساکنین اصیل از شدت تغییرات کالبدی در محلات با سابقه روستایی ( مطالعه موردی: محله نیاوران، تهران)

محله نیاوران در شمال تهران یکی از محلاتی است که در گذشته نه چندان دور، روستا به شمار می آمد اما طی سال های اخیر متراکم سازی و شدت بالای تغییرات کالبدی متاثر از شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، تجربه های متفاوتی را برای ساکنین ایجاد کرده است. اگر چه بعد کالبدی و نحوه تغییر آن از موضوعات مورد توجه برنامه ریزان و طراحان بوده اما تجربه مستمر ساکنین و ذهنیت آن ها به عنوان بخشی از واقعیت موجود، چندان مورد توجه قرار نمی گیرد. پرسش اصلی پژوهش معیارهای موثر بر رضایتمندی ساکنین اصیل از تغییرات کالبدی در شدت های کم و زیاد می باشد. از این رو فهم فرایند ارزیابی ساکنین از شدت تغییرات کالبدی و عوامل ادراکی تاثیرگذار و تاثیرپذیر از آن ضروری است. این پژوهش به روش ترکیبی و میان ساکنین میانسال و اصیل کوچه های هسته اولیه نیاوران که تغییرات کالبدی را طی ۲۰ سال گذشته تجربه کرده اند، انجام شد. فاز کیفی پژوهش به روش پدیدارنگاری انجام شد که با مصاحبه عمیق جهت گردآوری داده ها، کدگذاری، طبقه بندی و تعیین ساختار تجربه ساکنین همراه شد. با تلفیق اطلاعات دگردیسی کالبدی کوچه ها، امکان بررسی انطباقی برداشت های ریخت شناسانه با نتایج پدیدارشناسانه فراهم شد. نتایج پژوهش تجربه و ارزیابی متفاوت ساکنین در شدت های مختلف را نشان می دهد. البته کیفیت های زمینه ای و معنایی- نمادین در شدت کم و کیفیت های مرتبط با قابلیت زندگی در شدت های بالا، نقش پر رنگ تری در تعیین معیارهای رضایتمندی داشته اند. با افزایش شدت تغییرات، مفهوم خانه به ساختمان تغییر و ساکنین نسبت به تغییر مقیاس که به نظرشان قابل کنترل نیست، حساسیت کمتری نشان می دهند، ولی با تغییر ارزش های محیطی تکرارناپذیر کنار نمی آیند. معیارهای حاصل از پژوهش می تواند در کنترل و هدایت شدت تغییرات کالبدی در جهت رضایت­مندی ساکنین اصیل به عنوان سرمایه­های اجتماعی ، در محلاتی که کمابیش مسیر مشابهی را می­پیمایند، راهگشا باشد.  

Keywords:

magnitude of physical change , residents’ affective appraisal , rural identity , satisfaction , perceptual qualities. , شدت تغییرات کالبدی , ارزیابی ساکنین , رضایتمندی , هویت روستایی , کیفیت های ادراکی.