بررسی عملکرد دانه، اجزای عملکرد و واکنش به بیماری های زنگ زرد و فوزاریوم سنبله در لاین های امید بخش گندم در منطقه مغان

ارزیابی لاین های در دست معرفی یکی از مهمترین مراحل معرفی یک رقم به حساب می آید. بررسی سازگاری لاینهای پیشرفته در سال و مکان های مختلف، لازمه معرفی ارقام جدید می باشد. در این تحقیق نه لاین و رقم ، شامل پنج لاین امید بخش بهمراه ارقام چمران و شیرودی از نظر عملکرد دانه و جهت ارزیابی عکس العمل آنها نسبت به بیماریهای زنگ زرد و فوزاریوم سنبله در مقایسه با ارقام فلات و فرونتانا به عنوان شاهدهای حساس و مقاوم به این بیماری ها مورد مقایسه قرار گرفتند. این تحقیق در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در دو مکان، در دو شرایط آبیاری معمولی و آبیاری بارانی در سال زراعی۸۳-۱۳۸۲ اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده های مربوط به عملکرد دانه و صفات حاکی از وجود اختلاف بین لاینها از نظر صفات ارتفاع بوته ، تعداد پنجه ، تعداد پنجه بارور ، طول پدانکل ، وزن دانه در کل بوته در سطح احتمال ۱% و برای صفات تعداد سنبلچه در سنبله شاخص برداشت درسطح احتمال ۵% بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که لاین های N-۸۱-۸ ، N-۸۱-۹ و N-۸۱-۱۸ بترتیب با عملکرد دانه ۶۰۰۰ ، ۶۰۶۰ و ۶۳۱۰ کیلوگرم در هکتار از نظر عملکرد دانه بر سایر لاین ها برتری داشتند. از نظر مقاومت به بیماری در دو شرایط آبیاری بارانی و معمولی لاینهای N-۸۱-۸، N-۸۱-۹ و N-۸۱-۱۸ نسبت به زنگ زرد مصون تا مقاوم و به بیماری فوزاریوم سنبله مقاوم تشخیص داده شدند. لاین N-۸۱-۱۸ با عملکرد دانه بالا و متفاوت نسبت به بیماری های زنگ زرد و فوزاریوم سنبله در هر دو شرایط آبیاری (معمولی و بارانی) می تواند از جمله کاندیدهای مناسب برای معرفی در منطقه مغان باشد و یا به عنوان والد مقاوم در دورگ گیری ها مد نظر قرار گیرد. در شرایط آبیاری معمولی همبستگی عملکرد دانه با ارتفاع بوته مثبت و معنی دار بود. محاسبه ضریب همبستگی بین صفات در شرایط آبیاری بارانی نشان داد صفات تعداد پنجه بارور با وزن کل دانه ، وزن کل دانه با تعداد کل پنجه و پنجه بارور و طول پدانکل با ارتفاع بوته همبستگی مثبت و معنی دار داشتند. بر اساس نتایج این تحقیق، استنباط می شود که بررسی لاینها در دو شرایط آبیاری نشتی و بارانی منجر به ارزیابی دقیق تر لاین ها شد. لاین N-۸۱-۱۸ با برتری عملکرد دانه و مقاومت به بیماریهای زنگ زرد و فوزاریوم در این شرایط شناسایی شد.

Keywords:

Bread wheat , Promising lines , Fusarium head blight , Yellow rust , Grain yield , گندم نان , لاین های امید بخش , فوزاریوم سنبله , زنگ زرد , عملکرد دانه.