اثر مصرف کودهای آلی و زیستی بر عملکرد، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب روغن کنجد (Sesamum indicum L.)

به منظور بررسی تاثیر کودهای آلی و زیستی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، عملکرد روغن و ترکیب اسیدهای چرب تشکیل دهنده روغن کنجد، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در سال ۱۳۸۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل ۱- تیوباسیلوس، ۲- کود گرانوله، ۳- کود گاوی، ۴- کود گاوی + تیوباسیلوس، ۵- کود گاوی + گرانوله، ۶- نیتروکسین + بیوفسفر، ۷- میکوریزا + نیتروکسین + بیوفسفر و ۸- شاهد (عدم مصرف کود) بودند. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین تاثیر در افزایش معنی دار تعداد کپسول در بوته در تیمار کود گاوی + تیوباسیلوس (۱۰۱ کپسول در بوته) مشاهده گردید. همچنین تیمارهای تیوباسیلوس و نیز کود گاوی + گرانوله بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند، به طوری که تیمارهای ذکر شده در مقایسه با تیمار شاهد، منجر به افزایش معنی دار عملکرد دانه (به ترتیب تا ۴۵/۱۵ و ۵۲/۱۸ درصد) شدند. از نظر مقادیر اسیدهای چرب تشکیل دهنده ساختار روغن بر اساس میانگین تیمارهای مورد آزمایش، اسید اولئیک سیس (۶۵/۴۵ درصد) و لینولئیک سیس (۵۴/۳۰ درصد) دارای بیشترین مقدار بودند. بیشترین مقدار اسید لینولنیک به طور معنی دار در تیمار شاهد (۹۳/۰ درصد) و کمترین مقدار آن در تیمارهای کود گاوی (۳۳/۰ درصد)، میکوریزا+ نیتروکسین+ بیوفسفر (۳۳/۰ درصد) و کود گاوی + گرانوله (۳۵/۰ درصد) مشاهده گردید. همچنین بیشترین افزایش در اسید اولئیک سیس در نتیجه کاربرد کود گاوی + گرانوله (۵۸/۴۸ درصد) به دست آمد. طبق نتایج این آزمایش به نظر می رسد که فراهمی مواد آلی و عناصر غذایی خاک به ویژه تحت شرایط استفاده تلفیقی کود گاوی + گرانوله می تواند ضمن افزایش عملکرد با افزایش درصد اسید اولئیک و نیز کاهش میزان اسید لینولنیک و بهبود کیفیت روغن کنجد در شرایط اقلیمی محل اجرای آزمایش شده است.

Keywords:

Granule fertilizer , Linolenic acid , Oleic acid , Sesame and Thiobacillus , اسید اولئیک , اسید لینولنیک , تیوباسیلوس , کنجد وکود گرانوله.