نقش توسعه ظرفیتی در مدیریت کاهش خطر زلزله در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ابهر، دهستان سنبل آباد)

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مستعدترین مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به­ویژه زمین لرزه است، به­طوری که در آسیا جایگاه هفتم و در جهان جایگاه سیزدهم را به خود اختصاص داده است. با نگاه اجمالی به نقشه­های پهنه بندی زمین لرزه، می توان دریافت که بیشتر سکونتگاه­های پرجمعیت روستایی و شهری کشور در دامنه­های البرز و زاگرس واقع­اند که از لحاظ تهدید مخاطرات طبیعی و به­ویژه زلزله آسیب پذیری نسبتا بالایی دارند. به همین خاطر تاکید این پژوهش، بررسی ظرفیت های مقابله با  آسیب پذیری سکونتگاه­های روستایی در برابر خطر زمین لرزه در مناطق روستایی دهستان سنبل آباد از توابع شهرستان ابهر می باشد. پژوهش حاضر درصدد اندازه­گیری میزان ظرفیت های (اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی و طبیعی) به منظور مقابله با تاثیرات مخاطره زلزله و تبیین عملی نقش توسعه ظرفیتی و یا تقویت ظرفیت های موجود با هدف کاهش تاثیرات زمین لرزه در مناطق روستایی مورد مطالعه است. برای بررسی این موضوع از دو روش اسنادی و میدانی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در فرایند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه تهیه گردید که پرسشنامه اول توسط۲۲۴ خانوار انتخاب شده از طریق نمونه گیری مطبق از ۱۱ روستای دهستان و پرسشنامه دوم توسط ۴۵ نفر از مسئولین روستایی این دهستان تکمیل گردیدند. به­منظور تحلیل داده ها از نرم افزارSpss و آماره­های توصیفی(میانگین و میانه) و استنباطی (آزمون فریدمن، تی تست تک نمونه­ای و همبستگی) استفاده شده است. با توجه به موضوع و دستیابی به اهداف تحقیق، فرضیه «ظرفیت های مدیریتی موجود در منطقه مورد مطالعه در ابعاد گوناگون (اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، طبیعی و نهادی) برای مدیریت سانحه زلزله کافی است» مورد تجزیه و تحلیل و آزمون قرار گرفت و نتایج تحقیق، از کافی بودن ظرفیت های موجود در منطقه روستایی مورد مطالعه برای کاستن از تاثیرات و آسیب پذیری خطر زمین لرزه حکایت دارد. واژگان کلیدی: توسعه ظرفیتی، مدیریت سانحه، سکونتگاه­های روستایی، دهستان سنبل آباد

Keywords:

capacity building , Disaster management , rural settlements , Sombol Abad Rural District , توسعه ظرفیتی , مدیریت سانحه , سکونتگاه­های روستایی , دهستان سنبل آباد