شکل گیری «نگرش ایمانی» در قرآن کریم: رهیافت الگوی کارکردی در روان شناسی اجتماعی

«ایمان» و «نگرش» به ترتیب از محوری ترین مفاهیم در آموزه های دینی و روان شناسی اجتماعی هستند. برآیند پیوندی نزدیک میان حوزه موضوعی نگرش در روان شناسی اجتماعی و مباحث قرآنی در حوزه ایمان، اصطلاح «نگرش ایمانی» را ساخت می دهد، نگرشی که با رویکردی قرآنی و مبتنی بر الگوهای تکوین نگرش افراد در روان شناسی اجتماعی نسبت به متعلقات ایمان شکل گرفته است. در این میان، یکی از مهم ترین این الگوها الگوی کارکردی نام گرفته است که شکل گیری نگرش ها را مبتنی بر کارکرد خاص هر یک در رفع نیاز افراد تحلیل می نماید. در این پژوهش بر آن هستیم تا با روش توصیفی-تحلیلی و پای بندی به لوازم یک مطالعه میان رشته ای، از رهگذر الگوی کارکردی، مفهوم نگرش ایمانی و مهم ترین مولفه های موثر بر تکوین آن را از خلال آیات الهی مورد بازخوانی قرار دهیم و با مطالعه دقیق آیاتی که از طریق تاکید بر نیازهای خاص انسان یا اشاره به کارکرد برخی عوامل در گرایش انسان به زندگی مومنانه، درصدد انتقال آموزه ها به او برمی آیند، این مولفه ها را معرفی نماییم. بر اساس یافته های این پژوهش، قرآن با معرفی و تاکید بر موارد زیر تقویت نگرش ایمانی انسان ها را پی جویی می کند: «نیاز و فقر وجودی انسان نسبت به خدا»، «نیاز فطری به نیایش و پرستش کمالی برتر» به عنوان محوری ترین گرایش انسان، «کارکرد دفاعی و ایمنی جویی ایمان» از رهگذر مفهوم دینی توکل، «عزت و کرامت انسان مومن» از طریق توجه به ارزش وجودی او و به دنبال آن ایجاد خودپنداره مثبت از خویش، «کارکرد معنابخشی و هدفمندسازی ایمان نسبت به زندگی»، و «تاکید بر غایتمندی زندگی».

Keywords:

الگوی کارکردی , ایمان , روان شناسی اجتماعی , نگرش , نگرش ایمانی