سنخ شناسی انگیزش دینی بر پایه آیات و روایات

سنخ ­شناسی انگیزش دینی می تواند به شناسایی مشابهت ها، الگومندسازی آن و مشخص نمودن رابطه بین الگوها در میان گستره­ ای از تنوع­ ها بر اساس معیاری یکسان و پذیرفته ‎شده بینجامد. مسئله اصلی تحقیق این است که در منابع اصیل اسلامی چون قرآن و احادیث معصومان: چه سنخ­هایی از دین‎داران وجود دارند، با چه انگیزه­ هایی به دین روی می­ آورند، و هر سنخ دارای چه نشانه­ هایی هستند؟ سنخ ­بندی دین‎داران در حوزه انگیزش، اغلب حول محور نظریه جهت­ گیری درونی و بیرونی آلپورت مطرح می­شود. این روان شناس با معرفی دو نوع انگیزش دینی درون­زا و برون­زا، منشا پذیرش دین در افراد با انگیزش دینی درون­زا را نیاز اساسی آنها به اعتقادات مذهبی و پیروی از الگوی رفتاری و اعتقادی دینی برای تکامل در زندگی فردی و اجتماعی می­داند؛ درصورتی‎که افراد با انگیزش برون­زا دین را وسیله­ ای برای رسیدن به اهداف خود تلقی می­کنند. با توجه به نوع و ماهیت پژوهش (متن ‎محور و مبتنی بر گزاره ­های دینی) روش به کار رفته در آن، از نوع روش‎های تحلیل محتواست که برای فهم متون مقدس استفاده می­شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که سنخ­های انگیزش دینی شامل دین داری دنیاگرا، دین‎داری ترس محور، دین‎داری پاداش محور، دین‎داری شکرمحور، دین‎داری حیا­محور و دین‎داری محبت محور است. همچنین یافته­ ها بیانگر آن است که شناخت، زیرساخت سنخ­ها را تشکیل می­دهد؛ یعنی ماهیت و میزان شناخت افراد از خداوند است که آنها را در سنخ های متفاوت از جهت اهمیت، ارزش و ثبات قرار می دهد.

Keywords:

کلیدواژه‎ها: سنخ ­شناسی , انگیزش دینی , دین‎داری , آموزه های دینی , روان‎شناسی دینی و مذهب