بررسی آماری بی ثباتی سیاسی حکومت های ایران در نیمه دوم قرن نهم هجری

جامعه ایران، در نیمه دوم قرن نهم هجری، دوره بی ثباتی را در حوزه سیاست پشت سر گذاشت. ذهنیت ایلی و بدوی، در این زمان بر بدنه ساختار سیاسی سیطره داشت و آن را به شرایط پیوسته در حال تغییری دچار کرده بود. حکومت ها و حاکمان این زمان، تحت تاثیر بحران گسترده جانشینی و حضور رقبای متعدد، به نزاع بی وقفه ای بر سر قدرت پرداختند. این مقاله با تکیه بر روش کیلومتریک در نظر دارد به بررسی آماری بی ثباتی حکومت های ایران، در نیمه دوم قرن نهم بپردازد. تحلیل های آماری نشان می دهد که حکومت های این زمان، در شاخصه هایی چون: میزان عمر، میانگین سلطنت حاکمان، شیوه مرگ و میانگین سن عمر آنها، وضعیت بی ثباتی دارند. در ارتباط با میزان عمر حکومت، دو دودمان ترکمان قراقویونلو و آق قویونلو، به ترتیب ۶۳ و ۳۶ سال فرمانروایی داشته اند که برای یک حکومت، اعداد پایینی هستند. در زمینه میانگین سلطنت نیز میانگین ۸ حاکم تیموری در نیمه دوم قرن نهم، ۷ سال ونیم، و میانگین سلطنت فرمانروایان آق قویونلو، ۴ سال ونیم بوده است. از لحاظ شیوه مرگ نیز باید گفت بیش از نیمی از حاکمان این حکومت ها، سر سالم به گور نبرده اند. از ۸ حاکم تیموری در نیمه دوم قرن نهم، ۴ تن، از ۴ حاکم قراقویونلو، ۳ تن و از ۸ حاکم آق قویونلو، ۶ تن، در منازعات داخلی به قتل رسیده اند. در یک رابطه همبسته با این شاخصه ها، میانگین سن عمر حاکمان این حکومت ها نیز پایین بوده است.

Keywords:

بی ثباتی سیاسی , نیمه دوم قرن نهم , تیموریان , قراقویونلو , آق قویونلو