برساخت های اصولی قاعده کلامی «افعال الله معلله بالاغراض» یا عدم صدور لغو از خداوند

بسیاری از علوم، اعتبار و حجیت خود را از دیگر علوم گرفته اند. اصول نیز دانشی است که در اعتبار و حجیت آن، علم کلام و قواعد آن تاثیر بسزایی دارد. بسیاری از قواعد کلامی در مباحث مختلف اصولی مورد استفاده قرار گرفته‎اند. قاعده «افعال الله معلله بالاغراض» که فی نفسه قاعده‎ای عقلی است: آیات ۳۸ و ۳۹ سوره دخان «و ما خلقنا السماوات و الارض و ما بینهما لاعبین ما خلقناهما الا بالحق و لکن اکثرهم لا یعلمون» نیز موید آن است. در این نوشتار پس از بیان دیدگاه های متکلمان در خصوص این قاعده و اشاره به نظرات مفسران درباره آیات، موارد تاثیر آن در مباحث اصولی به تفکیک بیان شده و مشخص می گردد که در هریک از مباحث الفاظ، ملازمات عقلیه، مباحث حجت و اصول عملیه چه تاثیری داشته است به نحوی که می‎توان آن را به عنوان پیش فرض یا یکی از مبادی تصدیقی مسائل علم اصول به حساب آورد.

Keywords:

افعال الهی , نقض غرض , مباحث الفاظ , ملازمات عقلیه , مباحث حجت , اصول عملیه