بررسی تفسیر هرمنوتیک فلسفی قرآن کریم

پژوهش حاضر با موضوع تفسیر هرمنوتیکی قرآن کریم می باشد که اهداف محقق از پژوهش حاضر، بررسی تبیین رابطه تاویل و هرمنوتیک، آرا اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان درباره هرمنوتیک فلسفی متون مقدس و مبانی و آثار تفسیر هرمنوتیک فلسفی قران بود. هرمنوتیک به معنای خبر دادن و ترجمه کردن و تعبیر کردن، علم یا نظریه ی تاویل است. علمی که مسئله ی فهم متون و چگونگی ادراک و فهم و روند آن را بررسی می کند. این عنوان از قرن هفدهم کاربرد یافته است، اما تازه در آغاز قرن نوزدهم است که با تلاش فکری "فردریک شلایرماخر" رواج عمومی می یابد. اولین انگیزه های طرح آن، از سوی پروتستان علیه کاتولیک حاکم بود که تفسیر کتاب مقدس را در انحصار خویش می دانستند، علاوه بر تنگ نظری های ارباب کلیسا، با گذر زمان، تضاد بین علوم طبیعی و دین وقت، به محدود شدن قدرت کاتولیک چه در عرصه اجتماع و سیاست و چه در عرصه تفسیر متون مقدس دامن زد و نظریات جدیدی پای به میدان نهاد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی بود. محقق برای گرداوری مطالب از روش کتابخانه استفاده کرده است. منبع استفاده شده توسط محقق پایان نامه، مقالات و سایت های مرتبط بوده است. نتایج نشان داد، علی رغم وجود پاره ای تفاوت ها، می توان مبانی مشترکی میان تفسیر قرآن و هرمنوتیک یافت. بر این اساس، هفت مورد از مهم ترین مبانی مشترک میان این دو حوزه عبارتند از: ۱. امکان فهم و تفسیرپذیری؛ ۲. مولف محوری (نیت محور و شخصیت محور)؛ ۳. روش گرایی؛ ۴. عینیت گرایی؛ ۵. امکان عبور از موانع تاریخی فهم؛ ۶. توجه به قواعد عام زبانی؛ ۷. لزوم پرهیز از تاثیر پیش فرض ها. مطهری در بحث فهم متن، خاصه متن قران معتقد بود نباید به ظواهر متن اکتفا کنیم بلکه باید با روش شناسی خاصی مقصود مولف از تالیف آن متن را دریابیم. فردریش نیچه، مارتین هایدگر، هانس گئورگ گادامر و پل ریکودر هرمنوتیک فلسفی به جای تلاش برای روشمند سازی شیوه ی فهم، بحث از ماهیت فهم به میان آوردند. و درصدد اثبات این نکته بودند که چیزی به نام فهم نهایی و مولفه ی تحت عنوان نیت مولف مطرح نیست فهم آن چیزی است که در اندیشه مفسر نقش می بندد و تکیه بر محوریت مخاطب منظور است.

Keywords:

تاویل , هرمنوتیک , تفسیر , روش گرایی , عینیت گرایی , قرآن , متون مقدس