تحلیل و بررسی بازتاب توصیه های پزشکی و بهداشتی درضرب المثل های فارسی

ضرب المثل ها یکی از مهمترین بسترهای مطالعاتی در ادبیات عامه هر کشور هستند که می توان از میان آنها بازتاب خرد جمعی و تاریخچه اندیشگان بشری را بررسی و تحلیل کرد. بخش قابل توجهی از ضرب المثل ها در زبان فارسی مرتبط با توصیه های پزشکی و بهداشتی هستند که در این مقاله تحلیل و طبقه بندی شده اند. ضرب المثل های مرتبط از کتاب صدهزار ضرب المثل فارسی استخراج شده اند، سپس با مطالعه و بررسی محتوایی، آنها را ذیل توصیه ها و پرهیزها طبقه بندی کرده ایم و با مراجعه به کتب منتخب فارسی مانند هدایه المتعلمین فی الطب، الابنیه عن حقایق الادویه، ذخیره خوارزمشاهی، آثار ابن سینا مثل رگ شناسی، رساله جودیه، دفع المضار الکلیه عن الابدان الانسانیه و همچنین امکان استفاده از نرم افزار کتابخانه جامع طب۱ هرجا لازم بوده است اطلاعات به دست آمده را با محتوای علمی کتاب های مذکور تطبیق داده و دستاوردهای آن را در این پژوهش گرد آورده ایم. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی است. این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد است. براساس آن از بین صدهزار ضرب المثل زبان فارسی حدود چهارهزار مورد مرتبط با طب سنتی بوده که شامل توصیه ها و پرهیزها و نام امراض و انواع علاج و گیاهان دارویی است. این مقاله بایدها و نبایدها و توصیه های بهداشتی و پزشکی را از میان آنها بررسی کرده و هرجا لازم بوده اطلاعات به دست آمده را با توجه به متون اولیه طب فارسی تحلیل نموده است. توصیه های بهداشتی و پزشکی از آنجا که با سلامت جسم و جان انسان رابطه مستقیم دارد همواره از دغدغه های مهم بشری بوده و بازتاب حضور آن در فرهنگ و ادبیات عامه از منظر اشارات مستقیم در ضرب المثل ها قابل ردیابی است. ضرب المثل ها رایج ترین و زبانزدترین باورهای عامه مردم را در خصوص توصیه ها و باید و نبایدهای بهداشتی و پزشکی برمی تابانند و با اطلاعات به دست آمده از کتاب های طبی در قرون طلایی حضور دانش ها در زبان فارسی، یعنی قرن چهارم و پنجم هجری قمری، همسو و هم راستا هستند.

Keywords:

Proverbs , Folk medicine , Indigenous medicine , Medical beliefs , ضرب المثل ها , طب عامیانه , طب بومی , باورهای طبی