سیری اجمالی در موضوع مطالعات دین و سلامت

در تاریخ اسلام به دانش سلامت توجه بسیاری شده است. سلامت در اسلام امتیاز به شمار می آید و مقدمه یی برای نیل به کمالات دیگر است. از سویی تاثیر دین بر سلامت به ویژه سلامت معنوی و سلامت روان بارها تاکید شده و بر ضرورت و اهمیت موضوع سلامتی، بهداشت و تاثیر آن در زندگی دنیوی و اخروی اشاره ی فراوان شده است؛ از سوی دیگر باید توجه داشت هدف از سلامت مادی و معنوی خود موضوع سلامت نیست بلکه هدفی بالاتر مد نظر است و آن این است که از سلامت با تمام ابعادی که دارد در مسیر رضای الهی به کار گرفته شود.شاید کمتر دین و آیینی در جهان باشد که به علم و خردورزی به اندازه ی اسلام توجه داشته و رهروانش را به اندیشیدن و تحقیق کردن دعوت و تشویق کرده باشد. در تاریخ، نمونه های بی شماری همراهی اسلام و علم را تایید می کند. خداوند متعال در سوره ی علق می فرماید: «علم الانسان ما لم یعلم» ؛ یا در سوره ی مجادله می فرماید: «یر فع الله الذین آمنوا منکم والذین اوتوا العلم در جات» ؛ که ازجمله توجهات اسلام به علم است. توجه اسلام به علوم در احادیث و کلام رهبران دینی هم دیده می شود. امیر مومنان از پیامبر اسلام (ص) نقل می کنند: «زمانی که قیامت برپا شود خون شهدا با قلم و دستخط دانشمندان سنجیده می شود و سرانجام قلم علما بر خون شهدا مقدم می گردد» (۱). حضرت علی (ع) همچنین در نهج البلاغه می فرماید: «خیر آن نیست که مال و اولاد تو زیاد باشد، خیر آن است که علم تو بسیار گردد» (۲). از امام باقر (ع) نقل است که «ارزش یک دانشمند مفید به حال جامعه بیشتر از ارزش عبادت هفتاد هزار عابد است» (۱). چنانکه وجود آیات متعدد قرآن کریم مانند آیه ی ۸۲ سوره ی نساء و آیه ی ۲۴ سوره ی محمد در باب تفکر و تامل و تدبر گواه این مدعا است.رشد علمی مسلمانان قبل از قرن هشتم چشمگیر بود. در تاریخ ویل دورانت از دورانی نام برده می شود که مسلمانان دانش تجربی خویش را در زمینه ی طب، شیمی، ستاره شناسی، خواص گیاهان و شربت ها به اروپا صادر می کردند (۳).به دلیل رابطه ی نزدیک بین علم و دین، ضروررت دارد به توصیه ی اسلام در تعمق، تفکر، تحقیق و تفحص توجه وافی صورت گیرد. قرآن کریم به اشکال مختلف جایگاه بلند متفکران و دانشمندان را تذکر داده است (۴-۶)، انسان را به تفکر در آفرینش و تفکر در خودشان دعوت کرده است (۷, ۸) و از مردم خواسته که پیروی شان از روی اندیشه باشد (۹, ۱۰). مطالعات و پژوهش هایی که در حوزه ی دین و سلامت انجام می شود ضمن اینکه می تواند مستندی برای بسیاری از مباحث دینی در حوزه ی سلامت باشد، برخی از ابهامات را در طرح مباحث علوم تجربی از سوی دین نیز برطرف می نماید.

Keywords:

دین , سلامت , علم