تحلیل اثر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر گسترش همه گیری کووید-۱۹ در دنیا به روش تحلیل عاملی

مقدمه: شناسایی همه جانبه عوامل توضیح دهنده شیوع کووید-۱۹ در سیاست گذاری کنترل بحران ضروری است. هدف مقاله حاضر ارزیابی متغیرهای اقتصادی-اجتماعی موثربر شیوع همه گیری کرونا در کشورهای جهان است. مواد و روش­ ها: این پژوهش در سه گام انجام شده است. در گام اول، با تحلیل مبانی نظری ۴۳ متغیر اولیه موثر بر همه گیری شناسایی شد. در گام دوم با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی، متغیرهای شناسایی شده در مولفه های شاخص های سلامت فردی-اجتماعی، اقتصاد کلان، شاخص­های اقتصاد سیاسی، وضعیت اقتصادی دولت، سرمایه انسانی-اجتماعی، دسترسی به فناوری اطلاعات و ساختار جمعیتی تجمیع شد. در گام سوم، با استفاده از روش رگرسیون گام به گام، عوامل اصلی توضیح دهنده شیوع کرونا برای ۹۴ کشور منتخب جهان ارزیابی شد. نتایج: نتایج برآوردهای تحلیل عاملی نشان می دهند که در حوزه اقتصادی-اجتماعی به ترتیب متغیرهای تورم، شاخص فساد، تولید ناخالص داخلی سرانه، وضعیت مخارج دولت، شاخص برخورداری از حقوق بشر و آزادی اقتصادی موثرند. از سوی دیگر ارزیابی اثر عوامل شناسایی شده بر ابتلا به کرونا به روش رگرسیون گام به گام تایید می کند که به ترتیب متغیرهای مخارج دولت، آب وهوای ناسالم و سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی نقش توضیح دهندگی دارند. در نهایت تعداد مرگ در هر ابتلا بستگی به دو متغیر اضافه وزن و مشکلات قلبی دارد. نتیجه گیری: اثر مولفه های سلامت فردی-اجتماعی بر شیوع کووید-۱۹، تاکید می کند که دولت ها نقش مهمی در مدیریت امکانات درمانی-بهداشتی بر عهده دارند. از سوی دیگر با توجه به اینکه متغیرهای تورم، تولید ناخالص داخلی سرانه و مخارج دولت بیشترین میزان توضیح دهندگی را در شیوع کرونا داشته اند، ضرورت سیاست گذاری اقتصادی در کنترل کرونا مشخص می گردد.

Keywords:

COVID-۱۹ , Coronavirus Governance , Factor Analysis. , کووید- ۱۹ , حکمرانی کرونا , تحلیل عاملی.