فلسفه برترین علم است که متولی تحدید موضوعات علوم از طریق تعریف موضوع خود است. آنچه در مباحث بومی تحول و توسعهمهم است مراجعه به اندیشمندان مسلمان برای احصای مبانی فلسفی در مباحث جدیدی مانند
توسعه و
پیشرفت است. در اینپژوهش با مطالعه ای نظری در منابع اندیشمندان و جستار در منابع پژوهشی مبانی فلسفی و کلامی توسعه، احصاء شده است. اینمبانی در حوزه
فلسفه در شش مورد کلی: توحید شناسی بمنزله هدف شناسی، راه شناسی، مقصد شناسی، نبی شناسی، باطلشناسی، حرکت جوهری و سازندگی دنیا مبتنی بر اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن؛ منتج از چهار سفر، معروف به اسفار اربعهاست. و مبانی کلامی از این قرار اند: ایمان به خدا، انسان امانتدار الهی، هدفمندی جهان، انسان موجودی مسئول، انسان خلیفه الهی،تقوا، شکر نعمت سبب افزایش نعمت است، عدالت، آزادی، معنویت، مردم سالاری وحفظ محیط زیست می باشد. در تفکر دینی بهلحاظ فلسفی و کلامی اگر متدینین اینگونه اندیشیده و نهایتا رفتار نمایند؛ می توان انتظار تربیت و پرورش انسان هایی را داشت کهدارای ظرفیت وجودی بالا،
توسعه گرا و
پیشرفت طلب بوده که می توانند خودو جامعه بشری را متحول کرده و به
توسعه و پیشرفتبرسانند.