واکنش های مقابله ای مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم: یک مطالعه کیفی

مقدمه: مادران به عنوان عضوی از خانواده بیش از سایر اعضای خانواده تحت تاثیر کودک مبتلا به اختلال اوتیسم قرار می گیرند. آنان در مواجه با این اختلال واکنش­های متفاوتی از خود نشان می­دهند. لذا این پژوهش با هدف مطالعه واکنش­های مقابله­ای مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم شکل گرفت. روش کار: پژوهش با روش کیفی از نوع تحلیل محتوای متعارف انجام گرفت. مشارکت­ کنندگان شامل ۳۳­ مادر دارای کودک مبتلا به اختلال اوتیسم با میانگین سنی فرزند ­۷ سال، در استان یزد بودند. این افراد با روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب شده و سپس مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. نمونه ­گیری تا اشباع داده ­ها و طبقات ادامه پیدا کرد. ابتدا متن مصاحبه­ های موجود مطالعه و کلمه به کلمه و جمله به جمله مورد بررسی و تحلیل محتوا قرار گرفت. با استخراج  طبقه ­ها و نشانگرهای موجود در متن جهت رسیدن به پاسخ مطلوب برای پرسش اصلی تحقیق از طریق توصیف نظرات مصاحبه­شوندگان تلاش شد. داده­ها با روش استقرایی مورد تحلیل قرار گرفتند. این فرآیند شامل کدگذاری باز، ایجاد طبقه­ ها و انتزاع است. هر طبقه با استفاده از کلمات نمایانگر محتوا نامگذاری شد. زیر طبقات مشابه با هم تحت عنوان یک طبقه دسته بندی شده و طبقات تحت عنوان طبقات اصلی با هم گروه­بندی شدند یافته ­ها:  طبقات اصلی پژوهش شامل «مواجه دوسویه انطباق/عدم انطباق»،«خودمراقبتی» و «مراقبت­ کودک محور» می­باشد. مواجه دوسویه انطباق/عدم انطباق شامل دو طبقه فرعی با عناوین «بروز احساسات مثبت و انطباق» و «بروز احساسات منفی و عدم انطباق» بود. خودمراقبتی، طبقات «رشد فردی»، «بارمراقبتی عینی»، «بارمراقبتی ذهنی» و «انتقال تجارب» را دربر می­گرفت. همچنین مراقبت­ کودک محور با عناوین «مراقبت اجتماعی»، «مراقبت آموزشی»، «مراقبت درمانی» و «مراقبت محیطی» طبقه ­بندی شد. نتیجه ­گیری: نخستین واکنش اغلب مادران بروز احساسات منفی بود، اما برخی از مادران با بروز واکنش­های مثبت به سازگاری دست یافته ­اند. مادران با استفاده از مجموعه اقدامات هدفمند، هم از کودک مراقبت کرده و هم به خودمراقبتی پرداخته ­اند. آنان در راستای مراقبت از خود و کمک به فرزند، آگاهی و دانش خود را افزایش داده و با شرکت در فعالیت­های اجتماعی و ورزشی، در جهت ارتقای سلامت جسمی و روانی خود تلاش می­کنند.