بررسی و تحلیل رویکرد انتقادی آیت اله سبحانی درباره مساله تسلسل اراده های غیر متناهی و اراده ازلی خداوند

اراده و آزادی افعال انسان و از دیگر سو جبر و بی اختیاری افعال از جمله مسئله دیرپا است که نه فقط متفکرین و فلاسفه که عموم مردم را به خود جلب کرده است آیت اله سبحانی با تقریر مهم ترین مکاتب در مساله جبر از جمله جبر الهی به شیوه اهل حدیث و اشاعره و شیوه فلسفی و جبر مادی و در مساله اختیار از جمله مکتب اهل تفویض و امر بین الامرین و مکتب اگزیستانسیالیسم به بررسی آنها پرداخته است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل رویکرد انتقادی آیت اله سبحانی درباره مساله تسلسل اراده های غیر متناهی و اراده ازلی خداوند با روش مطالعه ای- کتابخانه ای انجام شده است. نتایج نشان داد از دید آیت اله سبحانی، خداوند با اراده ی خویش جهان را بر اساس نظام علت و معلولی آفریده است و باور به اراده ی مطلق خدا مایه ی جبر نیست. سبحانی عقیده دارد اراده ی الهی به اختیار انسان تعلق دارد نه به افعال انسان. در حالی که اشاعره، موضوع اراده ی الهی را مخالف با اختیار و همسو با جبر می دانند اما سبحانی بر خلاف اشاعره، اختیار انسان را موضوع اراده ی الهی می داند. بنابراین از نظر وی اراده ی الهی هرچه باشد با فعل انسان تناقض نخواهد داشت زیرا خداوند بنا را بر آزادی انسان قرار داده است..

Keywords:

جعفر سبحانی , جبر , اختیار , تسلسل اراده های غیر متناهی , اراده ازلی خداوند