سیرتحول رنگ ونقش درمنسوجات مینیاتورهای صفوی قبل از فرنگی سازی

ترکیب بندی جزء جدایی ناپذیر هراثر تصویری است که ویژگی ها وکیفیت آن درنگارگری ایرانی برعوامل متعددی ازجملهمهارت و نگرش هنرمند،سلیقه حامیان هنری ،تاثیرات مکاتب هنری پیشین و حتی غیر ایرانی بستگی دارد. ترکیب بندیپیکره ای در آثار رضا عباسی با بهره گیری وی از خط پردازی روان و موزون و استفاده از سنت های تصویری گذشته ،نمونههای کاملی رابه نمایش می گذارد که دربردارنده ارزش های نگارگری اصیل ایرانی است . امادر اواخر حکومت صفویه وباایجاد تحولات متعددی در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و غیره ، تغیرات ساختاری متعددی بر نگارگری ایرانی تحمیلشد . ازجمله این تغیییرات گرایش به تفکرات مادیگرایانه ،توجه به فضا سازی واقع گرایانه و دوری از فضاسازی عارفانهبهره گیری از ترکیب بندی ایستا و تصنعی تغییر اسلوب های فنی و زیبایی شناسی آثار و غیره است به طور کلی هنر درهر دوره ای تجلیگاه اندیشه ها ، عقاید و اداب وسنن و به طورکلی فرهنگ یک قوم وملت است وازجهان بینی آن قوم نشاتگرفته است این امر نشان دهنده این نکته کلیدی است که هنرهردوره بیش از آنکه وابسته به قرون گذشته باشد وابسته بهزمان خودش است ؛وبا برررسی اثار هنری یک ملت ، در یک دوره تاریخی میتوان به اطلاعات ارزشمندی در خصوصفرهنگ ، ریشه های ترقی و افول آن پی برد . منسوجات بافته شده در دوره صفوی به لحاظ زیبایی بصری ،نقوش تزئینی ومضامین و ترکیب بندی به کاررفته وهمچنین رنگ و فن ،مایه مباهات ایرانیان به شمار میرود این هنر همچون اکثر رشتههای عصرصفوی یا شاید بیش از شاخه های دیگر از نگارگری این دوره تاثیر پذیرفته به گونه ای که میتوان پارچه هایصفوی را بر اساس شیوه طراحی و نقش پردازی نگارگر این دوره طبقه بندی و بررسی نمود . این تاثیر پذیری نه تنهاشامل نقوش تزئیینی در زمینه پارچه های صفوی میباشد بلکه نقوش اصلی را که بعد از میانه سده شانزدهم /دهم به نقشانسان و مضامین و موضوعات مربوط به آن تعلق دارد را نیز در بر میگیرد . هدف در این مقاله بررسی سیر تحول نقش،رنگ و طرح در منسوجات به کاررفته در مینیاتورهای صفوی. تاقبل از فرنگی سازی است . سعی براین بوده باتوجه بهدسترسی به نگاره هاتاحدامکان نمونه هایی از مکتب صفوی ، هرات،تبریز،اصفهان ، قزوین ، مشهد تاقبل فرنگی سازیجهت تحلیل انتخاب شود ،هدف تحقیق تحلیل اسنادی و ساختاری به روش تطبیقی و مقایسه ای است.

Keywords:

منسوجات صفوی , نگارگری , نقاشان دوره صفویه , نقوش پارچه ها