فضا به مثابه گردشگاه؛ نقدی بر کیفیت فضایی در معماری سیال مراکز تجاری معاصر ایران (بررسی موردی: چهار بنای تجاری تهران)

بیان مساله: گشودگی فضا، رویت پذیری و خوانایی عرصه های درونی از مهم ترین شروط طراحی ابنیه تجاری است و در این زمینه، طراحی سیال فرم و فضا در معماری معاصر، هم خوانی و قرابت بیش تری با این گونه کاربری دارد. پیوستگی و عدم انقطاع بصری و فیزیکی فضا از ابتدای قرن بیستم در ایده «معماری گردشگاه» رخ نمود و به تدریج با پیشرفت فنون، راه تعالی را پیش گرفت.هدف تحقیق: باتکیه بر اهمیت پرداختن به این شاخصه در عملکرد تعامل و خرید، هدف تحقیق حاضر، سنجش نحوه تبلور این ویژگی در عناصر فیزیکی و ساختار فضاهای تجاری معاصر ایران است و در این راه بر عوامل دخیل در ایده معماری گردشگاه تاکید دارد. روش تحقیق: بر این مبنا پژوهش حاضر اقدام به بررسی موضوع در چهار مرکز تجاری معاصر تهران (ارگ تجریش، چارسو، سام پاسداران و آوا) و مقایسه و نقد کیفیت فضایی در تحقق این اصل نموده و جهت پیشبرد تحلیل از تکنیک نحو فضا و ترسیم و تفسیر نمودارهای توجیهی و محیط نرم افزارهای UCL Depthmap و Agraph بهره برده است. شاخص های چهارگانه معماری گردشگاه از طریق بررسی ادبیات تحقیق به روش تحلیلی توصیفی استنتاج شد و پس از بررسی و گزینش شاخص های مرتبط با موضوع در نظریه نحو فضا، فرآیند تحلیل به روش استدلال قیاسی و منطقی پی گرفته شد. به این ترتیب با استفاده از خروجی شاخص هایی چون هم پیوندی، تقارن نسبی، عمق و اتصال، خطوط دید محوری و مساحت میدان دید، موضوع گردشگاه فضا در چهار زیرگروه «پویایی- پیوستگی- یکپارچگی»، «محور- مقصد- توالی»، «مرحله بندی- زنجیروارگی- تداوم» و «سیالیت- گشودگی- تمامیت» در بناهای مطالعاتی مورد ارزیابی قرار گرفت. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: نتایج پژوهش حاکی از آن بود که تدابیر متعدد در ایجاد سیالیت فرمی/فضایی و واژگان معرف معماری گردشگاه موثرند. نحوه نمودپذیری این واژگان در بناهای موردمطالعه، تفاوت ها و شباهت هایی را آشکار می کند که شناخت نتایج مثبت و منفی آن ها به تصحیح فضایی عملکردی طرح های معاصر یاری خواهد رساند.

Keywords:

فضا , معماری سیال , مرکز تجاری , معماری گردشگاه , نحو فضا