تغییر در ویژگی های رشدی، عملکردی و برخی متابولیت های ثانویه بابونه آلمانی (Matricari chamomilla L.) رقم پرسو (Presov) در پاسخ به کاربرد زئولیت و قارچ (Serendipita indica)

سابقه و هدف: گیاه بابونه (Matricari chamomilla L.) به دلیل دارا بودن ترکیبات موثری همچون کامازولن، آلفابیزابولول و آلفابیسابولول آ در صنایع مختلف داروسازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی، دارای نقش بسیار مهمی است. در این گیاه تغذیه ارگانیک و بهبود جذب عناصر معدنی، نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت اسانس دارد. بر همین اساس استفاده از کودهای زیستی مانند قارچ های شبه مایکوریزایی به­ منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و حفظ سلامت محصول و محیط زیست یک مسئله مهم در کشاورزی امروز تلقی می ­گردد. یکی از راهکارهای جدید در زمینه توسعه امر کشاورزی، بالا بردن کارایی مصرف آب و عناصر غذایی، استفاده از کانی­ های طبیعی زئولیت است که با خاصیت نگهداری رطوبت، با فراهمی مواد غذایی سبب بهبود رشد گیاهان می­ شوند.مواد و روش ها: به­ منظور بررسی تاثیر کاربرد قارچ (Serendipita indica) و زئولیت طبیعی (کلینوپتیلولیت) بر عملکرد کمی و کیفی گیاه بابونه آلمانی (رقم پرسو) آزمایشی در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در مزرعه تحقیقاتی پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به­ صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. عامل­ های آزمایشی شامل قارچ در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و زئولیت در چهار سطح (بدون مصرف زئولیت (Z۱)، پنج تن(Z۲) ، ده تن(Z۳)  و پانزده تن (Z۴) در هکتار) بودند. پس از برداشت محصول با حذف اثر حاشیه­ای ۵۰ سانتی­متر از هر طرف، صفات تعداد شاخه ثانویه، تعداد گل در بوته، عملکرد بیولوژیک، درصد اسانس، عملکرد اسانس، میزان فنل، فلاونوئید و میزان خاصیت آنتی ­اکسیدانی اندازه گیری شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که تلقیح با قارچ و سطوح پایین زئولیت سبب افزایش تعداد شاخه ثانویه در بوته و تعداد گل در بوته گردید. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک در سطح ۱۰ تن در هکتار به دست آمد، که با سایر سطح­ های کاربرد زئولیت از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشت اما با شاهد دارای اختلاف معنی دار بود. نتایج نشان داد که در هنگام تلقیح با قارچ با میزان کمتری زئولیت می توان درصد اسانس بالاتری تولید نمود. در تیمار تلقیح با قارچ S.indica بیشترین میزان عملکرد اسانس به ­دست آمد. همچنین، با مصرف زئولیت عملکرد اسانس افزایش یافت به طوریکه در تیمار عدم کاربرد زئولیت میزان عملکرد اسانس در پایین ترین سطح خود بود. صفت میزان فلاونوئید نیز مانند میزان فنل، در تیمار تلقیح با قارچ نسبت به عدم تلقیح مقدار های بالاتری را دارا بود. نتایج مشخص نمود که چه ­بسا زئولیت با جذب رطوبت و مرطوب نگهداشتن محیط اطراف ریشه و تاخیر در خشکی خاک، سبب کاهش فعالیت آنتی اکسیدانی شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می ­توان گفت که اثرهای مفید کاربرد زئولیت و قارچ شبه مایکوریزا به­ عنوان یک سیستم تغذیه ارگانیک در تامین عناصر غذایی عمده مورد نیاز گیاه دارویی بابونه و در نتیجه افزایش، درصد اسانس و عملکرد اسانس قابل توجه است. افزون بر این، مزایای سیستم ­های تغذیه جایگزین می ­تواند در مقایسه با سیستم­ های کشاورزی متداول از نظر محیطی قابل توجه باشد.

Keywords:

عملکرد اسانس , تعداد گل , شبه مایکوریزا , فنل , فلاونوئید