بررسی انتقادی تصحیح بحرالمعانی

کتاب بحرالمعانی مجموعه ای از نامه های عرفانی صوفی طریقه چشتیه، سید محمد بن نصیرالدین جعفر مکی حسینی (۷۳۲-۸۲۵ ه .ق.) است که به تصحیح و تحقیق دکتر محمدسرور مولایی از سوی انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (گروه دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره) در سال ۱۳۹۷چاپ و منتشر شده است. این کتاب پس از چاپ سنگی در ۱۸۸۹م. در مرادآباد (ندیمی هرندی، ۱۳۸۷،ج ۲: ۸۰۱)، نخستین چاپ و تصحیح از بحرالمعانی است، لکن آشفتگی ها و نابسامانی هایی به دلیل انباشت کلمات و عبارات نادرست و ناخوانا و گاه مبهم در سراسر متن کتاب دیده می شود. این امر، از یک سو به تصحیح کتاب برمی گردد که جا داشت مصحح ضمن مقایسه تطبیقی نسخه یا نسخ بحرالمعانی با مآخذ مورد مراجعه مولف، بدخوانی های وی یا احیانا کاتبان را رفع و تصحیح می کرد؛ از سوی دیگر به مولف اثر مربوط است که بخش زیادی از کتابش، نقل بدون ارجاع مطالب آثار عرفانی پیشین است و وی در ذکر این مطالب چندان دقیق نبوده و با حذف و اضافه های نادرست، به انسجام و روانی و یکپارچگی متن کتاب لطمه زده و درک معنا را در موارد زیادی با ابهام مواجه کرده است. در این نوشتار کوشیده ایم تا مشکلات و مسائل چاپ مذکور بحرالمعانی را با رویکردی انتقادی بررسی کنیم.

Keywords:

بحرالمعانی , نقد , تصحیح , مکی حسینی , نامه های عرفانی