گاهنگاری مطلق تپه طالبخان سیستان بر اساس آزمایش کربن ۱۴

طی چند دهه گذشته کاوش ­های متعددی در محوطه­ های عصر مفرغ جنوب شرق ایران صورت گرفته که نتایج حاصل از این پژوهش ها منجر به تدوین گاهنگاری منطقه با محوریت شهر سوخته شده است. تاکنون بیشتر پژوهش­های صورت گرفته در پیش از تاریخ سیستان متمرکز به شهر سوخته بوده، در حالی که در بررسی روشمند باستان­ شناختی سیستان بیش از ۹۰۰ محوطه هم عصر شهر سوخته در دشت جنوبی سیستان وجود دارد که جهت درک بهتر فرهنگ­ های عصر مفرغ سیستان نیاز است تا برخی از محوطه های اقماری- استقراری مرتبط با شهر سوخته مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار گیرند. ازاین رو با توجه به سوالات و ابهامات موجود در شناخت شاخصه ­های فرهنگی عصر مفرغ سیستان و همچنین آموزش دانشجویان رشته باستان­شناسی دانشگاه زابل، تپه طالبخان انتخاب و به مدت شش فصل مورد کاوش باستان­شناسی قرار گرفت. یکی از اصلی­ترین اهداف فصل پنجم در این محوطه، لایه­ نگاری و ارائه تاریخگذاری نسبی و مطلق بود که طی کاوش صورت گرفته شش فاز استقراری شناسایی شد در این مقاله سعی برآن است تا با تحلیل مواد فرهنگی بویژه سفال­ های به دست آمده از کاوش این محوطه و استفاده از نتایج آزمایش کربن ۱۴ به گاهنگاری این محوطه پرداخته شود. سوالات مهم این پژوهش عبارت است از اینکه توالی استقراری تپه طالبخان مربوط به چه دوره­ هایی بوده و چگونه می­توان با استفاده از نتایج کربن ۱۴ این محوطه، چالش ­های موجود در گاهنگاری منطقه را تبیین و ارزیابی نمود. جهت تاریخ­گذاری مطلق نهشته­ های فرهنگی تپه طالبخان ۴ نمونه زغال به آزمایشگاه دانشگاه آکسفورد انگلستان ارسال شد که نتایج حاصل از آن نشان می­دهد این محوطه در حدود ۲۵۰۰ پیش از میلاد مورد استقرار قرار گرفته و تا حدود ۲۳۰۰ پیش ازمیلاد ادامه داشته است. از آنجایی که یافته ­های سفالی به دست آمده از این محوطه مشابهت­ های زیادی با فازهای ۱ و ۰ شهر سوخته دارد به نظر می­رسد که احتمالا تاریخی قدیمی­تر از آنچه که تاکنون در نظر گرفته می­شده یعنی بین ۲۳۰۰ تا ۲۲۰۰ پیش ازمیلاد را برای پایان دوره شهر سوخته باید درنظر گرفت.  

Keywords:

Sistan Cultural Zone , Bronze Age , Taleb Khan , Absolute dating , Shahr-i Sokhta IV. , حوزه فرهنگی سیستان , دوره مفرغ , تپه طالبخان , تاریخ گذاری مطلق , شهرسوخته IV.