بررسی بازتاب اعتقاد به استویهاد یا دیو مرگ در شاهنامه

دیوها و مخلوقات اهریمنی بخشی جدایی­ناپذیر از اساطیر و باورهای ایرانیان باستان را تشکیل می­دهند، در واقع پیشینیان ما برای هر کدام از رذیلت­ها و پدیده­های شر، قائل به دیوی خاص بودند و آشکار شدن هریک از این عناصر شرور و ویران­گر را به آن دیوها نسبت می­دادند. از جمله پدیده­هایی که ایرانیان برای آن دیوی خاص قائل بودند، پدیده مرگ است؛ پدیده­ای که آن را به استویهاد یا دیو مرگ منسوب می­کردند. این باور هرچند پس از ورود اسلام در نزد ایرانیان کم­رنگ گردید، اما بازتاب آن را می­توان در برخی از آثار از جمله شاهنامه بخوبی مشاهده کرد؛ آن­گونه که برخی از تصاویر و استعاره­هایی که فردوسی در شاهنامه برای مفهوم مرگ بکار برده است، تاثیر بسیار او را در این مساله آشکار می­کند. بر همین اساس در این پژوهش قصد داریم تا با مطابقت تصاویر مربوط به مرگ در شاهنامه با آن­چه در مورد استویهاد یا دیو مرگ آمده است، بازتاب این اسطوره و این باور را که در قبل از اسلام در دین زرتشتی وجود داشته است، نشان دهیم و به اثبات این نکته بپردازیم که فردوسی در خلق این تصاویر به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه تحت تاثیر باور به این دیو قرار داشته است.

Keywords:

دیو , مرگ , استویهاد , شاهنامه , ایرانیان باستان