تطبیق کاربرد رنگ در داستان‎های منظوم و منثور فارسی و عربی (مطالعه موردی: اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری)

از دیرباز تاکنون، شاعران و نویسندگان در آثار خویش، به صورت نمادین یا صریح، عاطفه و احساس خود را با رنگ به تصویر می‎کشند؛ به گونه ای که با نگاهی روان شناسانه به آثار آنان‎ می‎توان پیرامون شخصیت ایشان، به نتایج قابل توجهی دست یافت. در همین راستا، پژوهش مذکور تلاش کرده است با دو رویکرد توصیفی- تحلیلی و آماری، کاربرد رنگ‎ها را در اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج، حکایت از آن دارد که نظامی در اسکندرنامه ۳۸۰ بار از رنگ‎ بهره برده است، ۲۶۱ بار به طور مستقیم و ۱۱۹ بار به شکل غیر مستقیم و با واژه‎هایی مانند تیره، روشن، قیرگون و... در این اثر، رنگ سیاه و مشتقات آن با ۱۰۷ بار تکرار، ۵۷ مورد مستقیم و ۵۰ مورد غیر مستقیم، بیشترین بسامد را دارد. کاربرد رنگ، اغلب به صورت تشبیه، استعاره و کنایه برای تعبیر از حالات درونی انسان بوده است که با نظرات روان شناسان معاصر پیرامون رنگ‎های مختلف، مطابقت بسیار دارد. حریری نیز در مقامات خود، ۳۷ بار به رنگ‎های گوناگون اشاره کرده است که رنگ زرد با ۱۴ بار تکرار، بالاترین بسامد را دارد. برخلاف اسکندرنامه، کاربرد رنگ در مقامات، بیشتر جنبه نمادین و کنایی دارد که اغلب از طبیعت رنگ‎ها سرچشمه گرفته است؛ مانند دلالت سپیدی بر امید و سیاهی بر نومیدی و سیه‎بختی یا رنگ زرد ممکن است در جایی نماد اندوه و بیماری و مرگ باشد و در جایی دیگر نمادی از شادی و سعادت. افزون بر این ها نوشتار پیش رو با ارائه نمودار، بسامد رنگ‎ها را در این دو اثر، به‎نمایش گذاشته است.

تطبیق کاربرد رنگ در داستان‎های منظوم و منثور فارسی و عربی (مطالعه موردی: اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری) Keywords:

رنگ , روان شناسی , نظامی گنجوی , حریری , اسکندرنامه‎ , مقامات