اثر تغییر اقلیم بر مناطق عمده تولید گندم دیم درایران با رویکرد وقوع پدیده های نامطلوب طی دوره رشدمحصول

تغییر اقلیم به همراه گرمایش جهانی منتج به افزایش وقوع پدیده-های نامطلوب اقلیمی شده که میتواند سبب کاهش عملکرد محصول شده وامنیت غذایی را به خطر اندازد. به منظور بررسی اثر تغییر اقلیمبر خطرپذیری مناطق تولید عمده گندم دیم از لحاظ قرارگیری در معرض خطر وقوع پدیدههای نامطلوب از ۱۳ شاخص اگروکلیمایی که برمبنای خروجی مجموعه مدل های به روز CMIP۵ و سناریوهای انتشارRCP۸.۵ و RCP۲.۶ است، استفاده شد. پیش نگری هفت مدل GCM انتخابینشان داد دمای متوسط در طی دوره رشد در پایان قرن حاضر تا ۳/۱⁰C تحت سناریوی انتشار RCP۸.۵ افزایش می یابد. نتایج نشان داد برای هر سناریوی که در آن نسب به دوره پایه طول دوره رشد کوتاه-تر و غلظت دی اکسیدکربن بیشتر باشد مقدار مجموع تبخیر و تعرقمحصول طی دوره رشد درآن سناریو کمتر خواهد بود. برای رقم زودرسو دیررس در پایان قرن، احتمال وقوع تنش های حرارتی در مرحله گل-دهی و پرشدن دانه افزایش یافته، چنانکه این تنش ها به پدیده غالبدر تمام مناطق تبدیل خواهد شد. در تمام مناطق در دوره پایهاحتمال وقوع حداقل یک پدیده نامطلوب برای رقم زودرس و دیررس بهترتیب بیش از ۲۰ و ۹۰ درصد است و انتظار میرود در آینده ایناحتمال برای رقم زودرس و دیررس به ترتیب به بیش از ۴۰ و ۹۴ درصدافزایش یابد. احتمال وقوع همزمان تنش حرارتی و رطوبتی در مرحلهگلدهی در آینده نسبت به دوره پایه، متناسب با کاهش تنش رطوبتیبرای سناریوهای مختلف، کاهش می یابد. در آینده مناطقی که با خطر وقوع حداقل دو پدیده نامطلوب مواجه هستند نسبت به مناطقی که باخطر وقوع حداقل یک پدیده مواجه هستند در کل افزایش بیشتری نسبت به دوره پایه خواهند داشت. با نزدیک شدن به پایان قرن، مناطقبیشتری در معرض خطر وقوع حداقل یک و دو پدیده نامطلوب قرارخواهند گرفت. بنابراین انتظار میرود با اتخاذ شیوه های مناسبسازگاری با تغییر اقلیم مانند توسعه رقم های زودرس تا جای ممکنگیاه را از همزمانی وقوع پدیده های نامطلوب با مراحل حساس رشد ونموی دور نگاه داشته شده تا تغییر اقلیم کمترین اثر را بر تولیدگندم دیم داشته باشد

Keywords:

امنیت غذایی , تبخیر و تعرق محصول , سناریوهایانتشار RCP , شاخص های اگروکلیمایی , مراحل رشد و نمو , مدل هایCMIP۵