بررسی اندیشه های جبرگرایانه شیخ محمود شیستری در گلشن راز

منظومه گلشن راز شیخ محمود شبستری که بر پایه پرسش هایی از سوی امیرحسینی هروی ازمشاهیر صوفیه قرن هشتم، به نظمکشیده شده است، به رغم حجم اندک، ازجمله آثار ارزشمندی است که مسائل حکمی، عرفانی و صوفیانه را به زبان رمز و اشاره، باشور و شوق زائدالوصفی شرح و تحلیل کردهاست. شاعر در این اثر ازنظر فکری متاثر از شیوه ابن عربی و ازنظر بیانی، تحت تاثیرعرفا و سخنوران برجسته ای چون عطار و مولانا بوده است و مضامین و مفاهیم عرفانی و فلسفی را با زبان رمز و تمثیل و حکایت های مناسب حال بیان کرده است. یکی از مسائل فلسفی- کلامی کهنی که در این مثنوی طرح و تحلیل شده است، مسئله «جبر و اختیار» است که شاعر در این اثر متاثر از اندیشه های ابوالحسن اشعری است و گاه تمایلات ماتریدی هم دارد؛ یعنی معتقد به جبر متوسط است. نویسندگان در اینجستار به شیوه توصیف محتوا به تحلیل و بررسی این موضوع در گلشن راز می پردازند.

Keywords:

شبستری , جبر و اختیار , گلشن راز