تاثیرگذاری نفس بر تربیت از دیدگاه نهج البلاغه

اسلام مکتبی است الهی که هدف نهایی آن هدایت انسان به سوی خدا و آراستن وی به صفات و اخلاق الهی است ، در نظام تربیتی اسلام از فرد خواسته می شود همت خود را به قدر معین در راه خودسازی و تذکیه و تهذیب نفس مصروف دارد و در این راه هم از جهت عقلی و هم از لحاظ عملی و اخلاقی ، در تغییر محیط خویش و ساختن و شکل دادن آن مطابق خواسته های خود اهتمام می ورزد، هدف کلی تربیت و تعلیم در اسلام، پرورش نیروها و استعدادهایی است که آفریدگار جهان برای سعادت و کمال انسان، در وجود او به ودیعت نهاده است . تربیت ایجاد و تحول و تغییری است در انسان که بتواند با آن نیروها و استعدادهای ارزنده خویش را در راه کمال و سعادت حقیقی خود و جامعه به کار اندازد، اهداف اصیل زندگی و راه نیل به این اهداف را تشخیص دهد و برای تحقق بخشیدن به این آرمانها توانا شود. روش زندگانی امام علی (ع) و آموزه های عملی وی سرمشق بسیاری از طالبان ریاضت و مراقبت نفس قرار گرفته است ، حضرت امیر(ع) نفس را قابل تربیت میداند بدان شرط که بخود وا گذاشته نشود و با ویژگی ها و قوای آن به انصاف رفتار شود، لذا هیچ شناختی به سودمندی شناخت نفس نیست چنانکه حضرت امیر (ع) در توصیف آن فرموده است : شناخت نفس سودمند ترین شناخت هاست ، شناخت انسان به ارزش های وجودی خود و استعداد درونی خویش و توانایی ها و امکانات نفس و مراتب وجود و نیز شناخت آفات نفس و عیوب خویش بهترین بستر برای اصلاح و تربیت است و تا این معرفت حاصل نشود سیر درست تربیت حاصل نمیگردد از این روست که معرفت نفس و شناخت خود برترین معرفت و والاترین حکمتهاست .

Keywords:

نفس , تربیت , نهج البلاغه , نامه ۳۱