کاربست نظریه انسجام هالیدی- حسن در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی: بررسی چکیده های نشریات برتر حوزه های هفتگانه موضوعی در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

هدف: در پژوهش حاضر با توجه به اهمیت و نقش چکیده در مقالات علمی و اهمیت ذخیره و بازیابی آن در نظام های بازیابی اطلاعات، به یکی از مسائل زبانی نگارش چکیده، یعنی انسجام، به طور اخص انسجام دستوری پرداخته شده است. روش­ شناسی: ۵۰۴ چکیده از نشریات برتر پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از حوزه های عام هفتگانه موضوعی علوم بر اساس نظریه انسجام هالیدی- حسن (۱۹۷۶) با روش تحلیل محتوا مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ­ها: بیشترین عوامل انسجامی به کار رفته در چکیده های مقالات نشریات مورد بررسی، را به ترتیب ارجاع، ربط، حذف و جانشینی تشکیل می دهد. در ضمن، در چکیده های مقالات حوزه علوم پایه و علوم انسانی بیش از ۵ حوزه دیگر، عامل انسجامی به کار رفته است و چکیده های حوزه علوم پزشکی از کمترین میزان عوامل انسجامی بهره برده است. از یافته های دیگر پیشنهاد افزایش نکات زبان شناختی انسجام به دستورالعمل های چکیده نویسی ایزو ۲۱۴-۱۹۷۶است. نتیجه ­گیری:  به علت تعداد اندک عوامل انسجامی در برخی از چکیده های نشریات علمی، خوانایی و درک مطلب آنها کاهش یافته است. به منظور افزایش خوانایی چکیده ها استفاده از عوامل انسجامی توصیه می شود. پژوهشگران و نویسندگان مقالات با مطالعه این پژوهش و پژوهش های مشابه به اهمیت و ضرورت توجه به مباحث زبان شناختی مقالات پی برده و مخصوصا با توجه به اهمیت چکیده، می توانند معیارها و ملاک های انسجامی و زبانی به دست آمده در پژوهش حاضر را در مورد چکیده های مقالات خود لحاظ کنند تا با بهبود وضعیت زبانی آنها، خوانایی و در نتیجه امکان مشاهده و بازیابی مقالات خود را توسط پژوهشگران دیگر افزایش دهند.

Keywords:

نظریه انسجام هالیدی- حسن , انسجام در چکیده نویسی , استاندارد چکیده نویسی ۲۱۴-۱۹۷۶ , نشریات برتر ISC , ذخیره و بازیابی اطلاعات