معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی

آموزش اعتقادات مذهبی به فرزندان، یکی از نمونه های ادب آیینی است. این گونه آموزش، در ادوار تاریخی و در میان بیشتر ملل وجود دارد. حسینیه منظومه ای است از ابوتراب بن حسن حسینی، متخلص به جوزای نطنزی شاعر شیعی پایان سده سیزدهم هجری قمری. جوزا، این کتاب را برای فرزند هشت ساله اش حسین سرود و به همین دلیل، نام حسینیه بر آن نهاد. این اثر در قالب مثنوی، به وزن مفتعلن مفتعلن فاعلن و نزدیک به ۱۳۰۰ بیت است و تنها نسخه آن به شماره ۱۵۳۱ در کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد موجود است. این اثر، نمونه ای کم نظیر از منظومه های آموزشی-آیینی فرقه شیخیه در دوره قاجار است که تاکنون ناشناخته بوده است و علاوه بر معرفی، نیازمند تحلیل است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که ابوتراب حسینی، با پیروی از سنت فرزندنامه نویسی- همچون بنیان گذاران فرقه شیخیه، احمد احسایی و محمدکریم بن ابراهیم- و استفاده از شگردهای بلاغی همچون عنوان، نگسستن از مخاطب، تفاخر به اجداد دینی، بهره از حکایت، تمثیل، تشبیه و لحن های صمیمانه، پدرانه و منتقدانه، معارف حوزه خداشناسی، نبوت، امام شناسی و شیعه شناسی و اصول اخلاقی را به فرزندش منتقل کرده است.

Keywords:

Hussainiya , Jowzaa- Natanzi , Ritual Literature