مشکلات پیش روی آموزش پزشکی مجازی

بروز پاندمی کووید ۱۹، کلیه وجوه زندگی بشری را در سراسر دنیا تحت الشعاع قرار داد. از جمله آموزش دانشگاهی و بالاخص آموزش پزشکی تحت تاثیر قرار گرفت. آموزش مجازی به عنوان جایگزین ناگزیر آموزش متداول بسرعت برقرار و توسعه یافت. مزایا و ضرورت آموزش آکادمیک مجازی بر کسی پوشیده نیست، اما سرعت بالای گسترش این سیستم آموزشی طبیعتا همراه با کاستی ها و نقایصی است که مستلزم برنامه ریزی برای کاهش تدریجی آنها است. این کاستی ها می تواند مرتبط با مقولات تکنولوژیک، مرتبط با مدیای فضای مجازی و یا وابسته به دانشجو و مدرس باشد. در ادامه سعی شده است به طور فهرست وار  به بخشی از این اشکالات اشاره شود. ۱- به عنوان اولین اشکال، ضعف پوشش و سرعت اینترنت و پهنای باند، مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری اتصال و تداوم ارتباط با شبکه کاملا مشهود است و در کیفیت آموزش مجازی تاثیر می گذارد(۱). ۲- ارتباط چشمی و زبان بدن از جمله اصول اولیه آموزشی است که در آموزش مجازی با امکانات فعلی به طور کلی یا نسبی غیر قابل دسترس است(۲). ۳- رفت و برگشت به دانشگاه علی رغم مشکلات آن و همچنین حضور در محیط دانشگاه باعث ارتقای مهارت های اجتماعی دانشجویان می شود. ۴- حضور در دانشگاه علاوه بر فعالیت های آموزشی تامین کننده سایر فعالیت ها و وظایف دانشجویان ازجمله اقدامات فرهنگی ورزشی ونیز مشارکت های ادبی هنری می شود. ۵- حضور و ارتباط دانشجویان با یکدیگر در محیط دانشگاه با تقویت حس رفاقت، باعث رفع خستگی و نشاط روحی آنها می شود. ۶- آشنایی اساتید و نیز دانشجویان با سیستم آموزش مجازی و الزامات آن کامل و حتی کافی نیست و این موضوع بهره وری این سیستم آموزشی را بشدت می کاهد. ۷- حضور در کلاس درس فیزیکی با ایجاد فضای بحث، سوال و رقابت در بهبود کیفیت آموزش بسیار موثر است. ۸- دشواری های حفظ تمرکز در حالت نشسته به مدت طولانی در برابر مانیتور، معضل اشاره شده از سوی بسیاری از فراگیران مجازی است(۳). ۹- دسترسی به منابع آموزشی از جمله کتب کتابخانه در روش مجازی سخت تر است. ۱۰- دسترسی به اساتید از جمله برای رفع اشکال مخصوصا در مواردی که کلاس به صورت آفلاین برگزار می شود دشوارتر شده است. ۱۱- در کلاس های آفلاین برنامه ریزی درسی و مدیریت زمان کلاس ها به عهده خود دانشجو قرار گرفته است و طبیعتا می تواند در بعضی دانشجویان منجر به کاهش بهره برداری و کیفیت آموزش شود. ۱۲- ناراحتی فیزیکی و خستگی، مشکل بینایی و دردهای عضلانی و مفصلی نیز در دوره های طولانی آموزش مجازی گزارش شده است(۴). ۱۳- کاهش پایش و کنترل تداوم حضور دانشجویان در فضای کلاس مجازی و مشکلات تکنیکی منجر به مشارکت کم تر دانشجویان در آموزش مجازی می شود. ۱۴- تنوع و جذابیت فضای مجازی و دسترسی آسان آن در حاشیه کلاس مجازی در کاهش تمرکز و تسریع فرار ذهنی دانشجویان از درس مشهود است. ۱۵- ضعف پایه بالینی دانشجویان به علت عدم برگزاری کلاس های عملی در دروس علوم پایه. کما این که امتحانات عملی این دروس نیز به صورت تئوریک برگزار می شود. ۱۶- مهارت های بالینی پایه مانند اخذ شرح حال و معاینه فیزیکی با روش مجازی تحت تاثیر منفی قابل توجه قرار می گیرد. ۱۷- به طور خاص آموزش درس آناتومی چه از نظر عدم دسترسی دانشجویان به روش ها مانند پارگی بافت، نمونه گیری، مشاهده عملی از نزدیک و سه بعدی و چه از نظر تامین جسد به عنوان منبع آموزشی مورد نیاز به علت خطر انتقال بیماری کووید ۱۹ با مشکلات قابل توجه مواجه است(۵). ۱۸- مشکلات متعدد در امتحانات و ارزیابی دانشجویان از جمله عدم وجود امتحانات رسمی، افزایش لغو شدن امتحانات، فقدان امنیت و روایی امتحانات مجازی قابل توجه است. ۱۹- همان طور که در آموزش حضوری نیز عدم پایش مدرس در ارائه آموزش استاندارد یک امر محتمل است، در آموزش مجازی این موضوع شدت بیش تری یافته است. فهرست فوق بر اساس شرایط هر دانشگاه، قابل افزایش یا کاهش است. بطورمسلم منافع آموزش مجازی به عنوان جانشین آموزش حضوری قابل انکار نیست، اما شرایط اجباری فعلی در اثر همه گیری بیماری کووید ۱۹، فرصت مغتنمی است تا با توسعه زیر ساخت ها و اصلاح فرآیند ها، اشکالات این روش آموزشی را به حداقل برسانیم. شاید در شرایط فعلی، روش های ترکیبی شامل مجموعه طراحی شده ای از آموزش حضوری و مجازی کمک کننده باشد.  

Keywords:

letter to editor , medicine education , نامه به سردبیر , آموزش پزشکی