بررسی سازوکار جت جنب حاره بر وقوع گردوغبارهای شدید جنوب غرب ایران

به منظور بررسی ارتباط بین فعالیت جت جنب حاره با گرد و غبارهای شدید جنوب غرب ایران از داده های ایستگاه های واقع در منطقه طی یک بازه زمانی ۱۶ ساله از ۱۶ ایستگاه سینوپتیک استفاده شد. پس از استخراج دوره های غبارآلود با استفاده از داده های AOD سنجنده مودیس الگوی فضایی گردوغبار تهیه شد. برای تحلیل شرایط جوی نیز مولفه های موازی و نصف النهاری باد، با مراجعه به مرکز ملی پیش بینی محیطی/ علوم جوی (NCEP/NCAR) داده های مورد نظر اخذ گردید. نتایج نشان داد دو الگو از رودباد جنب حاره در تولید گردوغبارهای منطقه فعالیت دارند. به طور کل دو الگوی زمستانه و تابستانه می توان نامگذاری نمود. از ویژگی های الگوی زمستانه قرارگیری جت با جهتی جنوب غرب- شمال شرق از شمال شرق آفریقا تا شمال شرق ایران گسترش یافته و جت تابستانه با قرارگیری در بالاتر از عرض ۳۵ درجه جغرافیایی وگسترش آن به صورت مداری میتوان اشاره کرد. بیشترین همبستگی بین سرعت باد تراز ۲۰۰ هکتوپاسکال بوده و همبستگی معکوس بین تاوایی نسبی تراز مذکور با گردوغبارهای منطقه مشاهده شد. ویژگی اصلی جت تابستانه نزول هوا و افزایش گرد و غبار و جت زمستانه صعود هوا و افزایش گردوغبار در منطقه است. در نهایت مشخص شد جت تابستانه از قدرت بیشتری در تولید گردوغبارهای منطقه برخوردار است. نتایج حاکی از آن بود که بر اساس قرارگیری جت جنب حاره بر روی منطقه که بر اساس تئوری پالمن و نیوتون اثبات شده بود، همگرایی و شارش گردوغبار توسط جت در منطقه بوجود می آید.

Keywords:

جت جنب حاره , همبستگی , گرد و غبار , جنوب غرب ایران