بررسی نقش واداشت های پوشن سپهری-وردسپهری تاوه قطبی در رخداد بارش های سنگین و فراگیر ایران

طی دهه های اخیر تئوری های جدیدی در پی شناسایی برهمکنش بین جریانات پوشن سپهری و وردسپهری مطرح شد. در همین راستا سعی شد تا به بررسی نقش واداشت های پوشن سپهری و وردسپهری تاوه قطبی در ارتباط با بارش های سنگین و فراگیر ایران پرداخته شود. بدین منظور از داده های شبکه بندی شده GPM برای الگوی فضایی بارش و داده های مرکز ملی پیش بینی محیطی/علوم جو(NCEP/NCAR) و مرکز پیش بینی های میان مدت اروپا(ECMWF) جهت تحلیل شرایط جوی استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود گردش پوشن سپهری تاوه قطیی با تغییر شکل به حالت بیضوی و با تعمیق شدن هسته مرکزی تاوه قطبی، تاوایی پتانسیل و ناهنجاری ارتفاع ژئوپتانسیل پوشن سپهر زیرین وارد وردسپهر فوقانی شده است. با افزایش تاوایی پتانسیل و شارش آن از مرکز بیشینه خود از شمال شرق روسیه به منطقه، سبب تاخوردگی وردیست و در نهایت افت ژئوپتانسیل بر روی خاورمیانه شده است. شکل گیری ناهنجاری در دروه های همراه با بارش سنگین و فراگیر ایران را می توان بین ۱۸ الی ۲۰ روز قبل از وقوع این رویداد در پوشن سپهر میانی و فوقانی پیش بینی نمود. از طرفی تغییر فشار وردیست در منطقه قطب و خاورمیانه نشان داد که با افزایش فشار در وردیست قطبی با تاخیر ۲ الی ۳ روزه در روزهای همراه با بارش سنگین بر کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل وردسپهری تاثیر می گذارد. در جریان جت جنب قطبی و انحنای آن نیز از عوامل هم در انتقال پایین سو و جنوب سوی تاوایی پتانسیل و در نهایت افزایش شیو سرعت جریان جت جنب حاره در منطقه می باشد.

Keywords:

تاوه قطبی تعمیق یافته , گردش پوشن سپهری-وردسپهری , تاوایی پتانسیل , بارش سنگین , ایران