بررسی تجمع فلزات سنگین کادمیوم، کروم، مس، روی و آهن در برخی اندام های باکلان بزرگPhalacrocorax carbo

نگرانی در مورد آثار دراز مدت فلزات سنگین به عنوان آلاینده های زیست محیطی افزایش یافته است و مشخص شده که پایش زیستی می تواند روش مطلوب و رضایتمندی برای اندازه گیری میزان فلزات سنگین و در دسترس بودن زیستی آنها باشد. به دلیل پیچیدگی های شناسایی آثار زیستی در زیستگاه،اندازه گیری مقادیر آلاینده منطقی تر است. بیان شده است که پرندگان به سبب قرار داشتن در سطح تغذیه ای بالا در اکوسیستم و همچنین حساسیت پذیری بالای آنها به مواد سمی، شاخص های مفیدی برای آلودگی فلزات سنگین هستند. به همین علت تحقیق حاضر که از لحاظ طبقه بندی مطالعات سم شناسی در مرحله بررسی قرار می گیرد، به اندازه گیری میزان فلزات سنگین Cd, Cr, Cu, Zn و Fe موجود در اندام های کبد، کلیه و عضله گونه ماهیخوار باکلان بزرگ Phalacrocorax carbo در تالاب انزلی در سال ۱۳۸۲ پرداخت. نتایج آزمون های آماری نشان داد که غلظت Cd موجود در کبد افراد بالغ به طور معنی داری از افراد نابالغ بالاتر بود (۰/۰۵=?) که می تواند به در معرض قرار گیری مزمن پرنده با غلظت کم و طولانی مدت این عنصر مربوط شود. میزان Zn و Fe موجود در عضله ماده در سطح اطمینان ۹۵% و ۹۹% و Cr موجود در کلیه جنس نر در سطح اطمینان ۹۹% بالاتر است. همچنین مقایسه میانگین غلظت عناصر مورد نظر در هر سه اندام با مقادیر ارائه شده جهانی برای پرندگان آبزی نشان می دهد که میزان Cd و Cr از مقادیر ارائه شده کمتر است، با وجود این، بالا بودن این عناصر در برخی نمونه ها نشان می دهد که پرندگان در محیط زیستشان در معرض این فلزات قرار دارند. میزان Fe, Zn وCu در برخی اندام ها بالاتر از مقادیر ارائه شده است. به طور کلی فعالیت های مختلف انسانی در قسمت های اطراف تالاب و ورود فاضلاب های گوناگون را می توان منبع اصلی آلودگی و عامل موثر بر افزایش این فلزات دانست. بنابراین مسیر یابی منابع آلاینده در محدوده این زیستگاه از اهمیت زیادی برخوردار است. نتایج تحقیق حاضر می تواند در پایش مستمر فلزات سنگین در باکلان بزرگ تالاب انزلی مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

آلودگی , باکلان بزرگ , تالاب انزلی , عناصر سنگین