ارزیابی جیوه تجمع یافته در رسوبات و بافت بی مهرگان کف زی دریاچه سد قشلاق سنندج

مطالعات قبلی بر روی کیفیت آب سد قشلاق سنندج نشان داد ه اند که میزان جیوه کل موجود در آب این دریاچه بیشتر از حد استاندارد تعریف شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی و موسسه استاندارد ایران (µg/L ۱) است. بنابراین برای تعیین مقدار غلظت جیوه تجمع یافته در رسوبات و زیتوده بی مهر گان کف زی این دریاچه، از تیر تا آذر سال ۱۳۸۸ در سه ایستگاه با عمق های متفاوت (۲ تا ۳۰ m) به وسیله نمونه گیر اکمن، نمونه برداری شد. رطوبت نمونه های اخذ شده پس از حمل به آزمایشگاه، با دستگاه انجماد خشک (فریز درایر) حذف شده و مقدار جیوه کل در رسوبات و زیتوده بی مهر گان کف زی توسط دستگاه اندازه گیری جیوه بر اساس وزن خشک اندازه گیری شد. شاخص تجمعی بیوتا- رسوب (BSAF) برای محاسبه شاخص تجمع زیستی به کار برده شد. میانگین (± خطای استاندارد) جیوه کل در زیتوده بی مهر گان کف زی و رسوبات به ترتیب ۰۲/۵ ± ۳/۹۴ و ۷۲/۹ ± ۶۶/۱۱۷ بر حسبng/ g-۱ بود. میانگین های غلظت جیوه کل در زیتوده بی مهر گان کف زی بین ماههای تحقیق، اختلاف معنی داری نداشتند (۱۴/۰P= ,۱۶/۲= ۱۰ ,۵F)، در حالی که غلظت جیوه در رسوبات در خلال همین زمان، اختلاف معنی داری را نشان دادند (۰۲/۰P = ,۸۸/۴ =۱۰ ,۵F) BSAF محاسبه شده برای تمام ماهها کمتر از عدد ۱ بود، به این معنی که بی مهر گان کف زی دریاچه سد قشلاق، توانایی تجمع زیستی جیوه در رسوبات آلوده به جیوه این دریاچه را ندارند. اما با توجه به انجام فرایند متیلاسیون جیوه توسط بی مهرگان کف زی و توانایی بزرگنمایی زیستی آن و نیز نتایج مطالعات قبلی که آلودگی ماهیان این دریاچه به فلز سنگین جیوه را به اثبات رسانیده، باید ملاحظات جدی در مورد مصرف ماهیان کف زی خوار این دریاچه مد نظر قرار گیرد.

Keywords:

benthic invertebrate , Bioaccumulation , Mercury , Sanandaj Gheshlagh Reservoir , sediments