بررسی شیمی کانی آمفیبول و تعیین خاستگاه ماگمایی سنگ های آپینیتی و گرانیتی جنوب غرب نقده (شمال غرب ایران)

کوهزایی زاگرس طی فرایند باز شدن پوسته اقیانوسی نئوتتیس، فرورانش و سرانجام بسته شدن اقیانوس با برخورد پوسته عربی با خرده قاره ایران مرکزی رخ داده است پهنه سنندج سیرجان جزئی از کمربند دگرگونی و فعالیت ماگمایی  کوهزایی زاگرس و بخشی از کوهزایی آلپ است. در پهنه سنندج-سیرجان، توده­های نفوذی گسترده­ای دیده شده که در نتیجه فرورانش اقیانوس نئوتتیس تشکیل شده­اند. در این پژوهش، شیمی کانی­های آمفیبول و فلدسپات توده­های آپینیتی – گرانیتی رخنمون یافته در جنوب غرب نقده بررسی شده است. توده­های آپینیتی مجموعه­ای از سنگ­های هم سن هستند که ترکیب فرامافیک تا اسیدی دارند. کانی­های هورنبلند و فلدسپات کانی­های اصلی و غالب هستند و به دو صورت بلورهای بسیار درشت و ریزدانه تشکیل شده­اند. ترکیب کانی­های آمفیبول و فلدسپات موجود در سنگ­های آپینیتی حدواسط-گرانیتی شبیه هستند. ترکیب آمفیبول کلسیمی و از نوع منیزیو هورنبلند و فلدسپات از نوع اورتوکلاز است. سنگ­های آپینیتی حدواسط و توده­های گرانیتی هر دو ویژگی ماگمایی آهکی قلیایی مربوط به جایگاه زمین ساختی قوس قاره­ای را نشان می­دهند. هر دو گروه سنگی از خاستگاه گوشته­ای با آغشتگی سنگ­های پوسته­ای و گریزندگی اکسیژن بالا تشکیل شده­اند. سنگ­های آپینیتی حدواسط و توده­های گرانیتی هم سن نیستند. داده­های دمافشارسنجی هورنبلند شرایط تبلوری ماگمای سنگ­های آپینیتی را در گستره فشاری ۳-۱ کیلوبار (عمق کم پوسته­ای) و برای سنگ­های گرانیتی ۳-۵ کیلوبار (عمق زیاد پوسته­ای) مشخص کرده است. بنابراین می­توان گفت که ماگمای آپینیتی از ذوب­بخشی گوشته سنگ کره­ای دگرنهاده شده با فلوئیدها در عمق کم، طی شکستن سنگ کره اقیانوسی شکل گرفته است. اغلب ماگماهای بازالتی آبدار نمی­توانند از پوسته قاره­ای عبور کنند، بنابراین به زیر سنگ کره اضافه شده و گرما و آب کافی برای تسهیل ذوب پوسته و تولید گرانیت­های همراه شده با آپینیت­ را تامین می­کنند.    

Keywords:

سنگ های آپینیت , گرانیت , قوس قاره ای , نقده , شمال غرب ایران.