عدم و اعیان ثابته در گلشن راز شیخ محمود شبستری

سابقه ازلی وبازتاب آیه »الست بربکم «درمتون عرفانی ،هدایتگرما به سوی موضوع» عین ثابت « می گردد.یک عارف،درعالی ترین مراتب کشف و شهود، عین ثابت خود یا دیگران را شهود می کند.اعیان ثابته از اصطلاحات کلیدی عرفان ابن عربی است که با مباحث مهمی چون آفرینش ،تجلی شهودی یا اقدس تجلی ، مقدس،عدم ذاتی وعدم اضافی ارتباط دارد.درمیان حرکت های تودرتوی نظام هستی ، تصویری دیده می شودکه وجودتنهایک محوررابه نمایش می گذارد.جهان هستی به سوی یک مرکز درحرکت است ودراین میان،با جلوه های گوناگون حق روبه رو می شود.شیخ محمود شبستری تحت تاثیر فلسفه ابن عربی ،مثنوی »گلشن راز« را آفرید. گلشن رازشرح مکاشفه خویش است که باحرکت ماندالایی صورت می گیرد.تاکنون شروح متعددی بر این مثنوی نگاشته شد که حاکی از توجه خاص علماوادبا به مباحث بحث برانگیزآن است .در این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است ، برآنیم ضمن بیان تعاریف اعیان ثابته و بازتاب آن در عرفان ،به تبیین آرای شیخ شبستر بپردازیم وابیات منظومه گلشن رازرا با موضوع خاص اعیان ثابته واکاوی نماییم .این جستار نشان می دهد که درحرکت به سوی خدا،نخست باید سایه ومانع درونی را شناخت : الم ترالی ربک کیف مد الظل (فرقان/۴۵)

Keywords:

عرفان , ابن عربی , اعیان ثابته , تجلی , گلشن راز , محمود شبستری