قرآن کریم و ادبیات انتقادی

قرآن کریم گذشته از اعجاز بیانی، در تنوع و خلاقیت بیان هم اعجازآمیز است. تاکنون درباره برخی از روش های بیانی قرآن؛ مانند بیان استدلالی، داستانی و ... مباحثی مطرح شده؛ اما درباره پوشیده گویی و معنی دهی های تامل برانگیز این کتاب مقدس  پژوهش شایسته ای صورت نگرفته است. از قرن سوم هجری، برخی از مفسران گوشه چشمی به چنین زبانی داشته اند و الفاظی چون «تعریض»، «تهکم»، «تعییر» و ... _ که از صنایع گوناگون «نقد هنری» به حساب می آیند_ در کتاب های تفسیری به چشم می خورند. در دوران معاصر، تک نگاری هایی در قالب مقاله و یا کتاب به صورت استطرادی و یا مستقل دراین باره منتشر شده است، اما نشان دادن چنین زبانی در قالب «ادبیات انتقادی و هنری» نکته ای است که این مقاله به عنوان یک پدیده نوپیدا، با نگاهی بیرونی و با روش توصیفی _ تحلیلی در مقام تبیین و ارزیابی آن است تا با چهارچوب و تعریف خاص نمود یابد و مسائلی چون طنز، هجو، لطیفه، هزل، تصاویر زاویه دار، قصه، روایت و نمایش های انتقادی_ فکاهی در قالب یک دانش منسجم شود. چنین نگرشی هم گره از بسیاری از مشکلات تفسیری خواهد گشود و هم به قرآن به عنوان منبعی برای الهامات انتقادی_ هنری، چه به لحاظ محتوایی و ساختاری، نگاهی نو خواهد داشت.

Keywords:

قرآن کریم , اعجاز بیانی , نقد هنری , انتقاد هنری , طنز , هزل , هجو