بررسی تاثیر ویژگی های خاک بر تولید رواناب در سه زیرحوضه شمال غرب ایران
Publish place: Watershed Engineering and Management، Vol: 14، Issue: 4
Publish Year: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 192
This Paper With 15 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWEM-14-4_003
تاریخ نمایه سازی: 25 دی 1401
Abstract:
رواناب، یکی از اجزا چرخه هیدرولوژی است که وقوع آن منجر به هدررفت خاک از دامنه های شیب دار و تولید رسوب در حوزه های آبخیز می شود. بررسی عوامل موثر در ضریب رواناب در مدیریت حوزه های آبخیز حائز اهمیت است. این پژوهش، با هدف بررسی اثر ویژگی های خاک بر ضریب رواناب در زیرحوضه های آلانق، لیوار و شکرعلی چای در استان آذربایجان شرقی انجام شد. برای انجام این پژوهش، پس از نمونه برداری، برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک شامل توزیع اندازه ذرات، سنگریزه، جرم مخصوص ظاهری، ساختمان، ماده آلی، کربنات کلسیم و هدایت هیدرولیکی اندازه گیری و داده های رواناب از ایستگاه های هیدرومتری موجود در خروجی حوضه اخذ شد. بر اساس نتایج، ضریب رواناب تحت تاثیر منفی درصد شن و سنگریزه، ماده آلی، آهک، اندازه و پایداری خاکدانه و هدایت هیدرولیکی اشباع است و همبستگی آن با درصد سیلت و رس مثبت بود. با افزایش درصد شن و سنگریزه و کاهش درصد رس و سیلت، نفوذپذیری خاک افزایش و ضریب رواناب کاهش می یابد. ماده آلی و آهک، دو عامل مهم در تشکیل و پایداری خاکدانه ها و بهبود هدایت هیدرولیکی اشباع خاک هستند و افزایش مقدار آنها نقش اساسی در کاهش تولید رواناب دارد. نتایج تجزیه رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که تولید رواناب در زیرحوضه آلانق رابطه ای معنی دار با مقدار ماده آلی (r=-۰.۹۵, p<۰.۰۱) و جرم مخصوص ظاهری خاک (r=-۰.۹, P<۰.۰۱) دارد. ماده آلی، مولفه اصلی در تولید رواناب در زیرحوضه لیوار (r=-۰.۹۴, P<۰.۰۱) و زیرحوضه شکرعلی چای (r=-۰.۹۵, P<۰.۰۱) بود. بررسی رابطه کلی بین ضریب رواناب و ویژگی های زیرحوضه ها (شیب، ضریب شکل، تراکم آبراهه و خاک) نشان داد که ضریب رواناب تحت تاثیر ماده آلی، اندازه خاکدانه و تراکم آبراهه است (R۲=-۰.۹۳, P<۰.۰۱). این مطالعه نشان داد که حفظ و افزایش ماده آلی خاک می تواند با بهبود ساختمان و نفوذپذیری خاک، در حفظ آب باران و کاهش تولید رواناب موثر باشد.
Keywords:
Authors
علیرضا واعظی
استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
اولدوز بخشی راد
دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :