زیست شناسی و دموگرافی زنجرک خرما،Ommatissus lybicus (Hem.: Tropiduchidae)، در سه دمای ثابت

زیست شناسی و دموگرافی زنجرک خرما، Ommatissus lybicus de Bergevin، در سه دمای کنترل شده ۱ ± ۲۵،۱ ± ۳۰ ، ۱ ± ۳۵ درجه ی سلسیوس ، رطوبت نسبی ۵ ± ۶۰ درصد و دوره ی نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی درون اتاق رشد مورد بررسی قرار گرفت . برای هر دمای مورد آزمایش، تعداد ۴۰ عدد تخم هم زاد که حداکثر ۲۴ ساعت از عمرشان گذشته بود ، استفاده شد. با مشاهدات روزانه مشخص شد که اکثر فعالیت های زیستی زنجرک در دمای ۳۵ درجه دچار اختلال شده و تلفات سنگینی به مراحل مختلف زندگی آن وارد گردید، به طوری که حشرات ماده پس از تخم ریزی تلف شدند . طول دوره ی قبل از بلوغ در دمای ۲۵، ۳۰ و ۳۵ درجه به ترتیب ۷۲/۰ ± ۴۸/۸۲ ، ۵۵/۰ ± ۷۹/۷۵ و ۷۱/۰ ± ۸۵/۸۹ روز بود . طول دوره ی زندگی حشرات ماده در دمای ۲۵ درجه (۳۳/۱ ± ۲۱/۱۰۸) اختلاف معنی داری با دو دمای دیگر داشت. تغییرات میانگین تخم ریزی روزانه ی حشرات ماده ی مورد مطالعه ، در دو دمای ۲۵ و ۳۰ درجه از روند یکسانی برخوردار بود ولی مدت تخم ریزی در دمای ۳۵ درجه کاهش یافت و اختلاف معنی داری نسبت به دو دمای دیگر داشت. نرخ خالص تولید مثل (R۰) در دو دمای ۲۵ و ۳۰ درجه به ترتیب ۹۳/۴۵ و ۳۱/۵۲ بود و مقدار آن در دمای ۳۵ درجه (۸۲/۵) به شدت کاهش یافت. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) در دمای ۲۵ ، ۳۰ و ۳۵ درجه به ترتیب ۰۵۴/۰ ، ۰۶۲/۰ و ۰۲۹/۰ تعیین شد که مشخص می کند زنجرک در دمای ۳۰ درجه می تواند جمعیت خود را با سرعت بیشتری افزایش دهد. مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت (DT) در سه دمای مذکور به ترتیب ۲/۱۴، ۳/۱۲ و ۲۷/۲۹ روز به دست آمد. این نتایج مشخص می کند که دمای ۳۰ درجه، دمای مطلوب برای فعالیت های زیستی این زنجرک محسوب می شود.

Keywords:

زنجرک خرما , دما , دموگرافی , زیست شناسی