دموگرافی زنبور پارازیتوئید (Hym.: Braconidae) Habrobracon hebetor روی Galleria mellonella (Lep.: Pyralidae) در دماهای مختلف

پارامترهای دموگرافیک زنبور پارازیتوئید Habrobracon hebetor Say پرورش یافته روی لاروهای سن آخرGalleria mellonella (L.) در ۵ دمای ثابت ۲۰ ، ۲۵، ۲۸، ۳۰ و ۵/۰ ± ۳۵ درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی ۵ ± ۶۰ درصد و طول دوره ی روشنایی ۱۶ و تاریکی ۸ ساعت مطالعه شد. نرخ ناخالص باروری در دمای ºC۲۰ (۱۷/۴۳ تخم به ازای هر ماده) حدود نصف مقدار آن در سایر دماهای مورد مطالعه بود. مقدار نرخ خالص باروری و نرخ خالص بارآوری برای زنبور ماده ی H. hebetor، در دماهای مورد مطالعه، با افزایش دما، افزایش یافت. کمترین مقدار آن ها در دمای ºC۲۰ به ترتیب ۴۹/۸ و ۴۰۵/۸ تخم و بیشترین آن در دمایºC ۳۰، ۴۷/۳۰ تخم بود. در دمای ºC۳۵ مقادیر آن بیش از ۳۰ درصد کاهش یافت و به ترتیب به ۴۹/۲۱ و ۶۳/۲۰ عدد تخم رسید. مقدار تولید مثل (Vx) در اوایل دوره ی تولید مثلی به حداکثر میزان خود رسید و با افزایش سن از میزان آن کاسته شد، به طوری که در دماهای ۲۰، ۲۵، ۲۸، ۳۰ و ۳۵ درجه ی سلسیوس، به ترتیب در روزهای ۳۰، ۱۸، ۱۴، ۱۴ و ۱۱ عمر حشرات کامل به حداکثر مقدار خود رسید. بیشترین نرخ خالص تولید مثل (R۰) ۰۶/۱۷ (نتاج ماده به ماده) در دمای ºC۳۰ و کمترین آن (۲۷/۶) در دمای ºC۳۵ به دست آمد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) در دمای ºC۳۰ بیشترین مقدار (۱۷/۰) و در دمای ºC۲۰ کمترین مقدار (۰۳۹/۰) را نشان داد. نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) در دمای ºC۳۰ در بالاترین حد (۱۸۶/۱) و در دمای ºC۲۰ در پائین ترین حد خود (۰۴/۱) بود. به عبارت دیگر، جمعیت زنبورهای ماده ی H. hebetor در دمای ºC۳۰، روزانه ۸۶/۱۱ درصد افزایش می یابد. متوسط مدت زمان یک نسل (T) در دمای ºC۲۰، طولانی ترین (۸۱/۴۱ روز) و در دمای ºC۳۵ به کوتاه ترین حد خود (۹۳/۱۴ روز) رسید. مدت زمان دو برابر شدن آن (DT) در دمای ºC۲۰ طولانی ترین (۸۲/۱۷ روز) و در دمای ºC۳۰ در کوتاه ترین حد (۰۷۲/۴ روز) برآورد شد. این نتایج حاکی از آن است که دمای ºC۳۰ در مجموع شرایط مطلوب تری را برای پرورش و تولید انبوه زنبور H. hebetor فراهم می کند.

Keywords:

نرخ ذاتی افزایش جمعیت , دموگرافی , Habrobracon hebetor , Galleria mellonella