حکمت خسروانی در شاهنامه

شاهنامه جلوه­گاه فرهنگ و اندیشه­های ایرانیان باستان است که در قالب عناصر متعددی از جمله اساطیر، حماسه­ها و داستان­های شاهان و پهلوانان بازتاب یافته است. این اندیشه­ها روایتگر برداشت­های جهان شناختی، ساختارهای اجتماعی، آیین­ها و نمونه­های اخلاقی و رفتاری ایرانیان باستان است که با نام حکمت خسروانی شناخته می­شود. مبنای حکمت خسروانی نور است و مظاهر این امر در شاهنامه با مولفه های پربسامد اهورایی چون خرد، آتش، فر، امشاسپندان و ایزدان و نیروهای تاریکی همچون اهریمن و دیوان که در تضاد با نور و روشنی اهورایی هستند، همراه با جنبه­های تغزلی، عاشقانه و غنایی خود، بیانگر فلسفه­ی زندگی در حکمت ایران باستان است. در این پژوهش با بهره­گیری از روش تحلیل محتوا مولفه­های حکمت خسروانی را در شاهنامه بررسی کرده و نشان داده­ایم بازتاب درخشان این مضامین هم پیوند با بنیان­های ریشه­دار خود در شاهنامه، زمینه­ای برای بنیان­ اندیشه­های تعالی­گرایانه، ایجاد فضای باز فکری و جریان آن در بطن اجتماع و آثار و نیز بستری برای گفتگوی متن­ها در طول تاریخ فراهم آورده است. از این رو با شناخت این جریان، می­توان به خوانشی نظام­مند از آثار ادبی، تاریخی و دینی ایرانیان دست یافت.

Keywords:

حکمت خسروانی , ایران باستان , جهان شناسی , اهورا مزدا , نور , خرد , شاهنامه فردوسی