اثر همزیستی با قارچ میکوریزا (Funneliformis mosseae) بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه (Nigella sativa L.) و نخود (Cicer arietnium L.) در کشت مخلوط

اهداف: سیستم های کشت مخلوط و کاربرد کودهای زیستی در افزایش کمیت و کیفیت محصولات نقش مهمی را ایفاء می کنند. اهداف این مطالعه، ارزیابی اثرات کاربرد قارچFunneliformis mosseae و الگوهای مختلف کشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه در کشت مخلوط با نخود بود.   مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با ۱۰ تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی ۱۳۹۷ اجرا شد. فاکتور اول الگوهای مختلف کشت شامل کشت خالص نخود، کشت خالص سیاهدانه، کشت مخلوط یک ردیف نخود+ یک ردیف سیاهدانه (۱:۱)، یک ردیف نخود+ دو ردیف سیاهدانه (۱:۲) و دو ردیف نخود+ یک ردیف سیاهدانه (۲:۱) و فاکتور دوم شامل تلقیح و عدم تلقیح با قارچ Funneliformismosseaeدر نظر گرفته شده بودند.   یافته ها: نتایج نشان داد که عملکرد دانه نخود و سیاهدانه تحت تاثیر معنی­دار الگوهای مختلف کشت و قارچ میکوریزا قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد دانه نخود (۵/۱۲۰۳ کیلوگرم در هکتار) در کشت خالص بدست آمد که تفاوت معنی­داری با الگوی کشت ۲:۱ نداشت. همچنین بیشترین عملکرد دانه سیاهدانه (۳/۸۲۳ کیلوگرم در هکتار) نیز در کشت خالص آن حاصل شد. کاربرد قارچ میکوریزا عملکرد دانه نخود و سیاهدانه را بهترتیب ۶۲/۲۴ و ۵۹/۱۸ درصد نسبت به عدم کاربرد قارچ افزایش داد. علاوه بر این، بیشترین میزان درصد اسانس (۰۶/۱) و عملکرد اسانس سیاهدانه (۳۲۶/۷ گرم در متر مربع) در الگوی کشت مخلوط یک ردیف نخود+ دو ردیف سیاهدانه حاصل شد. در همه الگوهای کشت مخلوط نسبت برابری زمین بیشتر از یک بدست آمد که بیانگر سودمندی الگوهای مختلف کشت مخلوط نسبت به کشت خالص می باشد. بیشترین مقدار نسبت برابری زمین (۵۶/۱) در الگوی کشت ۱:۲ با کاربرد قارچ میکوریزا بدست آمد. همچنین در همه الگوهای کشت مخلوط میزان غالبیت در نخود بیشتر از سیاهدانه بود که بیانگر توانایی رقابتی بیشتر نخود نسبت به سیاهدانه است. علاوه بر این، بیشترین مقادیر شاخص­های اکولوژیکی (نسبت معادل سطح زیر کشت و زمان، نسبت معادل سطح برداشت و کارایی استفاده از زمین) و شاخص های اقتصادی (مجموع ارزش نسبی، سودمندی کشت، سودمندی اقتصادی کشت مخلوط و شاخص بهره وری سیستم) در الگوهای کشت ۱:۲ و ۲:۱ با کاربرد قارچ میکوریزا حاصل شد.   نتیجه گیری: به طور کلی، الگوی کشت یک ردیف نخود+ دو ردیف سیاهدانه با کاربرد قارچ میکوریزا نه تنها منجربه ایجاد تنوع در اکوسیستم های کشاورزی و پایداری تولید می­شود، بلکه در افزایش درآمد اقتصادی و بهره وری استفاده از زمین های کشاورزی  نیز موثر است.

اثر همزیستی با قارچ میکوریزا (Funneliformis mosseae) بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه (Nigella sativa L.) و نخود (Cicer arietnium L.) در کشت مخلوط Keywords:

سیاهدانه , عملکرد دانه , کشاورزی پایدار , قارچ میکوریز آربوسکولار , نسبت برابری زمین