پیوند معنوی پادشاهان صفوی با امام رضا (علیه السلام)

توسل و طلب امداد فرمانروایان، عالمان، صوفیان و سایر اقشار جامعه به امامان شیعه (علیهم السلام) و سایر بزرگان دین، سنتی تاریخی و متداول بود که در دوره سلطنت فرمانروایان صفوی که دارای تباری صوفیانه و مدعی انتساب به ائمه معصومین (علیهم السلام) بودند، به‎نحو برجسته تری جریان یافت زیرا مریدان و لشکریان قزلباش نیز با توجه به سنت صوفیانه مرشد کامل طریقت صفویه اعتقاد راسخی به کرامات بزرگان دین داشتند. به همین جهت، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: پادشاهان صفوی چه پیوند معنوی با امام رضا (علیه السلام) داشتند؟ برای پاسخگویی، با بررسی مقوله‎هایی مانند سنت توسل شاهان صفوی به کرامات روحانی بزرگان دین از جمله امام هشتم شیعیان، به ویژه به هنگام رویارویی های نظامی، به این برآورد می رسیم که شرایط متنوعی چون موقعیت ویژه مزار امام رضا (علیه السلام) در مسیر راه های منتهی به کشورهای غالبا متخاصم ازبکان و گورکانیان هند و همچنین عدم دسترسی دائمی و مستقیم حکومت صفوی به مرقدهای ائمه شیعه (علیهم السلام) در عتبات موجب شده بود تا به فرمان پادشاه صفوی، نذورات و صدقات فراوانی برای اقدام‎های مذهبی و عمرانی متعدد در قالب سرکار فیض آثار انجام شود که کارویژه‎های مذهبی مختلفی برای فرمانروایان صفویه ازجمله برگزاری دعای ولی نعمت با حضور عالمان برجسته و شخصیت های سیاسی نظامی تبعیدشده و همچنین مناقشات مذهبی با عالمان ازبک داشت. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی، پس از توصیف و طبقه بندی تحولات مرتبط با طلب کرامات روحانی و اقدام‎های مذهبی فرمانروایان صفوی در مرقد امام هشتم شیعیان، به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرهای آن بر شرایط سیاسی نظامی حکومت صفوی می پردازد.

Keywords:

پادشاهان صفوی , امام رضا (علیه السلام) , کرامات , سرکار فیض آثار , نذورات