الگوی ساختاری توسعه فرهنگی در کتابخانه های عمومی

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی ساختاری توسعه فرهنگی در کتابخانه های عمومی از دیدگاه متخصصین، کتابداران و مدیران کتابخانه های عمومی کشور است.روش: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات اکتشافی- کاربردی است، که به صورت میدانی انجام شد. روش پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها با استفاده از روش تحقیق آمیخته می باشد که به صورت کیفی- کمی اجرایی گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان حوزه علم اطلاعات دانش شناسی، جامعه شناسی و همچنین مدیران و صاحب نظران حوزه کتابخانه های عمومی و در بخش کمی شامل مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی مراکز استان که تجربه و تخصص کافی در حوزه کتابخانه های عمومی داشتند، است. ابزار تحقیق شامل مصاحبه های نیمه ساختار یافته و پرسشنامه محقق ساخته ای بود که با توجه به اهداف و روش پژوهش، طراحی گردید. جهت تهیه پرسشنامه، از مصاحبه های کیفی و همچنین بررسی مبانی نظری موجود در حوزه پژوهش استفاده گردید. پس از توزیع پرسشنامه ها، تعداد ۳۱۹ پرسشنامه گردآوری شد و تمامی روند تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در نرم افزارهای آماری SPSS و معادلات ساختاری PLS انجام گرفت.یافته ها: یافته ها در بخش کیفی پژوهش از طریق مصاحبه شامل ۱۰ مقوله اصلی با عنوان مولفه های توسعه فرهنگی شامل:دسترسی به آموزش، آموزش مداوم، هویت فرهنگی، سوادآموزی آموزش های فرهنگی- هنری، سرانه مطالعه، بهداشت فرهنگی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و استقلال ملی، و ۱۹ مقوله فرعی به عنوان زیرمجموعه های آن ها، طبقه بندی گردید. همچنین یافته های پژوهش نشان داد، که کتابخانه های عمومی بر شاخص های توسعه فرهنگی تاثیر مثبتی دارد، یعنی فعالیت ها و خدمات کتابخانه های عمومی می تواند منجر به افزایش توسعه فرهنگی در بین افراد جامعه گردد.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد کتابخانه های عمومی این پتانسیل را دارند که بر تمامی شاخص های ذکر شده در توسعه فرهنگی جامعه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم اثرگذار باشند. تقویت خدمات و فعالیت های کتابخانه های عمومی، از طریق تجهیزات و خدمات نوین و آموزش کتابداران می تواند کتابخانه های عمومی را به مکانی تبدیل کند که همه افراد جامعه برای برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی و خدماتی و مشاوره ای خود ابتدا به کتابخانه مراجعه کنند؛ زیرا این دوستی و ارتباط به شکل چشمگیری در ارتقاء سطح کیفیت زندگی افراد جامعه موثر است. کتابخانه های عمومی در کشورهای توسعه یافته یکی از کانون های اصلی توسعه محسوب می شوند. از آنجا که اطلاعات عامل کلیدی توسعه می باشد، تقویت خدماتی همچون مجموعه سازی مناسب، در دسترس قرار دادن منابع و ارائه خدمات نوین به تناسب گروه های مختلف جامعه به شکل های متنوع چاپی، صوتی، تصویری و الکترونیکی و غیره برای تمام افراد بدون هیچ گونه محدودیتی، می تواند در توسعه فرهنگی جامعه تاثیرگذارتر باشند.

Keywords:

کتابخانه های عمومی , توسعه فرهنگی , الگوی ساختاری , گراندد تئوری , روش آمیخته