تغییرات مکانی شوری آب زیرزمینی و ارزیابی خطر نفوذ آب شور در آبخوان دشت ملکان

حفاظت کیفی منابع آب های زیرزمینی به عنوان یکی از با ارزش ترین منابع ملی امری حیاتی می باشد. یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب های زیرزمینی، بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب های زیرزمینی و شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان است. تغییرات مکانی شوری آب زیرزمینی دشت ملکان، با معرفی شاخص کیفی نفوذ آب شور (GWQISI)، با تلفیق ۵ معیار TDS وCl−/sum Anion و Cl−/(HCO۳− + CO۳۲-) و Na+/(Na+ + Cl−) وCa۲+/(HCO۳− + SO۴۲-) ، بررسی شده است. همچنین در این پژوهش آسیب پذیری آبخوان ساحلی دشت ملکان، با معرفی مدل تصمیم گیری جدید چند معیاره (IDLRT) مورد ارزیابی قرار گرفته است. مدل IDLRT نیز بر اساس ۵ پارامتر، میزان بزرگی و گستردگی آب شور نفوذ کرده (I)، فاصله از ساحل(D)، ارتفاع سطح آب های زیرزمینی بالاتر از میانگین سطح دریا (L)، تغذیه (R) و ضخامت آبخوان (T) حاصل شده است. نتایج تحلیل حساسیت مدل به دو روش تک پارامتری و حذف پارامتر، نشان می دهد، پارامتر میزان تغذیه بیشترین تاثیر را بر شاخص آسیب پذیری دارد. براساس نتایج حاصل از مدل IDLRT، در حدود ۱۵/۲۲، ۴۵/۴۹ و ۴/۲۸ درصد از آبخوان به ترتیب دارای آسیب پذیری بسیار کم، کم و متوسط می باشد. نقشه پهنه بندی شوری دشت بر اساس شاخص GWQISI گویای این است که حدود ۷۵/۱، ۲۵/۴ و ۴/۶۲ کیلومتر مربع از سفره آب زیرزمینی مورد مطالعه بترتیب تحت تاثیر شوری شدید، بالا و متوسط می باشد. نتایج نشان می دهد که در حال حاضر بخش شمالی و شمال غربی دشت تحت نفوذ آب شور قرار دارد.

Keywords:

آب زیرزمینی , شوری , تغییرات مکانی