علل افزایش ناخواسته هزینه های ساخت و ساز در بخش عمومی: تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی

اغلب مواقع پس از انعقاد قرارداد بین دستگاههای بخش عمومی و پیمانکار اتفاقاتی می افتد که می تواند باعث افزایش هزینه های یک پروژه از منظر کارفرما گردد. پژوهش حاضر تلاش دارد تا علل افزایش ناخواسته هزینه های ساخت و ساز بخش عمومی را با رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش گردآوری داده‎ها توصیفی_پیمایشی، از نوع همبستگی است. داده های پژوهش از طریق توزیع پرسش‎نامه بین ۲۷۰ فرد شاغل در بخش عمومی و شرکتهای پیمانکاری سه شهر تهران، ارومیه و سنندج جمع آوری شده است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی منجر به کشف چهار عامل: نظارت و برنامه-ریزی ضعیف، ناهماهنگی بین طرفین قرارداد، شرایط اقتصادی و ساختاری ضعیف، تغییر در مفاد قرارداد و فرایندهای اجرایی گردید. تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول بیانگر صحت اندازه گیری چهار متغیر مکنون شناسایی شده بود. تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم نشان می دهد اثرات هریک از متغیرهای مکنون معنادار بوده و رتبه آنها نیز به ترتیب میزان تاثیر گذاری در تشکیل و تبیین سازه اصلی (افزایش ناخواسته هزینه های ساخت و ساز بخش عمومی) عبارتند از: ناهماهنگی بین طرفین قرارداد (۷۰/۰)، شرایط اقتصادی و ساختاری ضعیف (۴۸/۰)، تغییر در مفاد قرارداد و فرایندهای اجرایی (۳۱/۰)، نظارت و برنامه ریزی ضعیف (۲۷/۰). همچنین اثرات شش متغیر جمعیت شناختی (جنسیت، سن، تحصیلات، سنوات خدمتی، رشته تحصیلی و نوع سازمان) بر روی هر چهار سازه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. برای نمونه در مقایسه با دستگاههای بخش عمومی، پیمانکاران تمایل بیشتری به تغییر در مفاد قرارداد دارند. یافته های پژوهش حاضر می تواند در درک هرچه بهتر عوامل موثر بر افزایش ناخواسته هزینه ها و سپس مدیریت آنها نقش موثری داشته باشد.

Keywords:

افزایش ناخواسته هزینه ها , ساخت و ساز , بخش عمومی , پیمانکاری , تحلیل عاملی