تحلیل رهیافت های تاریخی رضاقلی خان هدایت به حکومت صفویه و نحوه پیوند و نسبت آن با حکومت قاجاریه

رویکردهای رضاقلی­خان هدایت به حکومت صفویه و نحوه پیوند آن با حکومت قاجاریه چکیده رویکرد مورخان به حکومت­های پیش از خود و تلاش برای نشان دادن پیوند زمانه خود با آن گذشته تاریخی، اهمیت ویژه­ای دارد، چراکه مورخان به عنوان اندیشمندان و آگاهان جامعه، بازتاب­دهنده بخشی از تلقی­های رایج روزگارشان هستند و این امر به عنوان یک جریان فکری و فرهنگی تاثیرگذار بسیار مهم است. مورخ با فاصله تاریخی و زمانی از دوره­های پیشین و در ورای رفع تنگناهای متعارف پیشین، قادر است با فراغ بال بیشتری به ارزیابی کارنامه حکومت­های گذشته و مقایسه آن با عصر خود بپردازد. یکی از این مورخان، رضاقلی­خان هدایت است که با ذیل­نویسی روضه­الصفای میرخواند، به خلق کتاب روضه­الصفای ناصری پرداخت. در این اثر، تاریخ دوره­های پایانی تیموریان تا اواخر عصر ناصری ازجمله ترکمانان، صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه روایت شده است. با توجه به اینکه بخشی از این کتاب درباره حکومت صفویه است، این نوشته بر آن است که نحوه مواجهه هدایت مورخ نامدار قاجاریه­ با سلسله صفویه و نیز پیوند دو حکومت صفویه و قاجاریه را به بحث گذارد. بررسی­ها نشان داد که هدایت برخلاف اغلب مورخان پیش از خود، به جای تاکید بر تبار مغولی قاجارها، بر مناسبات و ارتباط قاجاریه و صفویه تاکید کرده، به گونه­ای که قاجاریه را تالی و تداوم صفویان فرض کرده و از این­رو، حکومت­های افشاریه و زندیه را کم­اهمیت جلوه داده است. واژگان کلیدی: تاریخ­نگاری، قاجار، صفویه، هدایت، روضه­الصفای ناصری.

Keywords:

Historiography , Qajar , Safavid , Hedayat , Rawzda al-Safa Naseri , تاریخ نگاری , قاجار , صفویه , هدایت , روضه الصفای ناصری.