مطالعه انسان شناختی عملکرد مسجد در زندگی روزمره زنان سالمند در شهر تهران

هدف مقاله حاضر مطالعه­ نقش و جایگاه مسجد در زندگی روزمره زنان سالمند، از منظر موقعیت­ هایی است که این مکان اجتماعی-مذهبی برای آن ها خلق می­ کند. این پژوهش روابط، فعالیت و مشارکت اجتماعی زنان سالمند را در مساجد واقع در مناطق ۱۲ و ۱۴ شهر تهران مورد مطالعه قرار داده است. پرسش های محوری پژوهش این است که مساجد چگونه و بر اساس کدام یک از عملکردهای خود زمینه را برای حضور زنان سالمند فراهم آورده است؟ نقش مساجد در مشارکت فعال اجتماعی زنان سالمند چیست؟ و مسجد چه تاثیری در سبک زندگی زنان سالمند دارد؟ پژوهش حاضر به روش مردم نگاری انجام شده است و داده های میدان با فنون مشاهده مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده اند؛ و تفسیر داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی صورت پذیرفته است. یافته ­های پژوهش نشان می­ دهد که حضور مستمر در مساجد برای زنان سالمند جزئی از فعالیت های زندگی روزمره آن ها شده است، تا جایی که زندگی روزمره خویش را بر اساس عملکردهای مسجد نظم زمانی می بخشند. همچنین مسجد برای آن ها به کانونی برای گردهمایی، فعالیت ­های اجتماعی و دینی تبدیل شده است و زنان سالمند در مسجد مشارکت اجتماعی و فعالیت ­های خیرخواهانه قابل توجهی دارند. داده های میدانی حاکی از آن است که این فعالیت ها در زندگی شخصی و اجتماعی زنان سالمند تاثیر درخور اعتنایی داشته است، من جمله: آگاهی یافتن به توانایی های خویش، احساس مفید بودن، عزت نفس، دست یابی به استقلال و بازیافتن شان و منزلت اجتماعی. مجموع این دستاوردها موجب احساس تعلق زنان به مسجد و دلبستگی به مکان آن شده است.

Keywords:

مسجد , زنان سالمند , زندگی روزمره , مشارکت اجتماعی , توانمندی و عزت نفس , احساس دلبستگی و تعلق